Prentenboeken

Kom mee, Kees – Loes Riphagen

Loes Riphagen kennen we nu natuurlijk allemaal van het prentenboek van het jaar – Coco kan het! – maar ze heeft al een vrij groot oeuvre opgebouwd met allemaal prentenboeken die een uniek karakter hebben. Zoals Zzz, De kusjeskrokodil en Huisbeestenboel. De boeken kenmerken zich door de maffe beestjes die Riphagen tekent (vaak met neuzen als olifantenslurfjes) en de vele details op elke bladzijde, zodat er veel te zien en te ontdekken (en te lachen) is.

Ook Kom mee, Kees is weer een prachtig prentenboek. Dat begint al met de kaft, die is lekker zacht en fijn om te aaien. Zo kan een boek zomaar een lievelingsboek van een kleuter worden.

Kom mee, Kees gaat over twee kikkers: een vader en een zoon, die op een dag een spannende brief krijgen: er is een concert van hun favoriete band, De Kwakers. Al op de eerste bladzijden schiet ik in de lach, want papa is Coco kan het! aan het lezen en er hangen grappige tegeltjes aan de muur (“Hier maj plat proaten”). De ladder is gemaakt van lucifersstokjes en in de kast staat een doos met ‘troep’. De bladzijden zijn vrij donker, omdat we in het hol van de kikkers zijn en er ligt ook een laagje water op de grond.

Vader en zoon gaan op weg naar het concert en onderweg wordt Kees afgeleid door al het moois dat in de natuur te vinden is. Daardoor komen ze bijna te laat. En dan wordt papa bijna opgegeten door een snoek! Kees, de held, redt gelukkig zijn vader, maar ze missen wel het concert. Maar, zegt papa, “dat geeft niks, Kees. De weg hiernaartoe was mooi en spannend genoeg.” Kees valt in slaap op de rug van zijn vader.

Ik vind het altijd fijn als een prentenboek eindigt met slapen. De lievelingsprentenboeken van mijn kinderen eindigden ook altijd met ‘welterusten’.

Dit boek wordt vast en zeker het lievelingsboek van vele kleuters. Het leest heerlijk voor, er is veel te kijken en het verhaal geeft stof tot gesprek: de weg ergens naartoe (bijvoorbeeld de boottocht naar een eiland!) kan soms bijna mooier zijn dan de vakantie.

Informatief

Noord – Marieke ten Berge & Jesse Goossens

Een zeer aantrekkelijke cover trekt mijn aandacht – een prachtig gemaakte linodruk, een korte krachtige titel: waar gaat dit boek over?

Noord is het product van een bijzonder project van Marieke ten Berge, die gefascineerd is door ‘het noorden’ en een tijd in Spitsbergen verbleef om inspiratie op te doen voor illustraties in haar stijl, de druktechniek. Ik vind linosneden maken ook leuk om te doen (dikke vette amateur 😂) en heb dus met extra belangstelling naar de details van de illustraties gekeken: ongelooflijk knap gemaakt. Het is met zoveel zorg en oog voor detail gedaan. Drukken is voor een groot deel toeval en dat maakt het ook zo tof: je weet nooit precies hoe het uit zal pakken als je je papier op de linosnede legt.

Maar goed, de dieren: Marieke maakte van 35 dieren beelden en Jesse Goossens schreef daar de tekst bij. Hoewel het idee dus van Marieke kwam, vind ik het belangrijk om op te merken dat ik ook de teksten zeer de moeite waard vind. Goossens schrijft met humor en met een bepaalde opbouw die bij elke tekst ongeveer hetzelfde is: eerst iets over de naam van het dier, dan iets over andere dieren waar deze een beetje op lijkt of juist helemaal niet, een stukje over hun gedrag – voedsel, voortplanting en aan het eind vaak iets over het dier in relatie tot de mens.

De vetgedrukte woorden helpen de jonge lezers om gemakkelijk de essentie uit de tekst te halen. Door de ‘voorspelbaarheid’ in de opbouw leest het prettig en kun je het goed volgen. En wat zijn dieren toch ingenieus en een wonder! Wist je dat een zeeotter gereedschap gebruikt? Hij heeft altijd een steen onder zijn oksel om schelpen mee stuk te staan. Ik heb zeeotters in het echt gezien in de VS en ze zijn te gek: op hun rug in het water liggen ze lekker te chillen.

Het kan je tijdens het lezen niet ontgaan: beide makers maken zich druk over de klimaatverandering. Leefgebieden van veel dieren zijn drastisch verkleind of veranderd en veel dieren worden in hun voortbestaan bedreigd. Aan het eind van het boek word je dan ook opgeroepen om hier oog voor te hebben en natuurorganisaties te steunen.

Ik leerde veel van dit bijzondere boek. Niet zozeer over de techniek van het linosnijden, want ik snap er nog steeds niets van hoe Marieke dat toch doet, die prachtige kleuren en details. Maar ik leerde veel over de 35 gekozen dieren. Gekke dingen, zoals over hun naam (een orka wordt wel killer whale genoemd, maar dat klopt niet – ze zijn echter wel whale killers!), of dat rendieren hun hoeven in- en uit- kunnen zetten, dat korsetten vroeger van echte baleinen van walvissen werden gemaakt, dat een ijsbeer geen witte, maar doorzichtige haren heeft en nog heel veel meer.

Als je met je hand over de voorkant voelt zit er reliëf in. Dat soort details maakt het zo de moeite waard om kinderboeken te lezen. Dit boek is met zoveel zorg en liefde gemaakt. Een cadeau voor ieder kind en hun ouders/leerkrachten/verzorgers/opa’s of oma’s: om samen te lezen en van te genieten.

Young adult, Zelf lezen

Koning Valentijn – Tim Gladdines

Wow, wat een boek. Dit is wat mooie woorden kunnen doen: regelrecht je hart in vliegen. Gladdines schrijft geen woord teveel, tussen de regels door zorgt hij voor een een brok in de keel en hij schrijft ook nog eens met veel humor, waardoor tranen van ontroering en een lach elkaar afwisselen.

De band tussen deze twee broers: het gaat door merg en been. Benjamin is extreem onzeker en doet in alles zijn grote voorbeeld na: zijn broer Valentijn. Benjamin cijfert zichzelf weg en zijn omgeving lijkt dat ook te doen. Maar wat is er toch met Valentijn? Is hij echt zo geweldig als zijn broertje doet vermoeden?

De musical Jesus Christ Superstar waarin beide broers een rol krijgen, speelt een grote rol in het boek. Het is een metafoor voor dit verhaal: jezelf durven zijn, verraad en geheimen. Schitterend gedaan.

Dat ik nog nooit iets van deze schrijver heb gelezen. Hij doet me denken aan de stijl van Simon van der Geest, Enne Koens en Annet Huizing: een paar van mijn favorieten. Lezen, dit boek!

Zelf lezen

De zweetvoetenman – Annet Huizing & Margot Westermann

Annet Huizing is een van mijn favoriete schrijvers. Dat komt door twee boeken die diepe indruk op mij hebben gemaakt: Het Pungelhuis en Hoe ik per ongeluk een boek schreef. Twee boeken die enorm van elkaar verschillen, maar beide weergaloos goed zijn geschreven. Het boek dat ze schreef samen met Margot Westerman – De zweetvoetenman – verscheen al in 2017, maar is ook weer compleet anders.

Een boek dat je als leerkracht en kinderboekenliefhebber eigenlijk gewoon gezien en gelezen moet hebben. Een must voor studenten die rechten studeren. Dit boek is niet alleen geschikt voor kinderen, maar eigenlijk voor iedereen die meer wil weten over recht en onrecht, de rechtsstaat en verschillende rechtszaken.

Het is geen makkelijk boek. Het is dik en zwaar en leest niet lekker in bed of op de bank. Je moet ervoor aan tafel gaan zitten. En je hoeft ook niet aan het begin te beginnen. Blader gewoon tot je iets interessants tegenkomt en begin te lezen. Als je meer wil weten over hoe een rechtszaak nou precies verloopt en wat het verschil is tussen civiel recht en strafrecht, ga je naar de uitklappagina’s waar beeld en tekst elkaar perfect aanvullen.

Het is ook zeker geen kinderachtig boek. Er staan zaken in over moord en doodslag en zelfs ook over kindermisbruik (Robert M.). Die laatste vind ik eigenlijk wel erg pittig voor een kinderboek. Ik snap wel dat het een goede zaak is om uit te leggen dat iedere verdachte verdediging verdient, maar poeh: wel erg zwaar. Tegelijkertijd: goed dat geen onderwerp geschuwd wordt. De maatschappij is ook niet alleen maar fijn en veilig. Kinderen in de bovenbouw kijken ook het jeugdjournaal en stellen hier misschien vragen over. Fijn dat je dan in klare taal uitgelegd krijgt waar het nou om ging in het proces. ‘Iedereen verdient een eerlijk proces’ is een uitspraak die in deze zaak zeker interessant is om met kinderen te bespreken.

Er staan ook tal van enorm grappige en zelfs hilarische zaken in! Zo mooi om te merken dat recht in zoveel dingen zit en dat we er elke dag mee te maken hebben: als je fiets gestolen is, op social media zit of als je last hebt van de zweetvoeten van iemand die naast je zit.

Het is een uitdagend en bruikbaar boek voor mooie lessen in groep 8 en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Maar ga er eerst zelf doorheen voordat je het in de klas legt of aan je kinderen geeft.

Dit boek is uniek in zijn soort en zeer de moeite waard. Ik ben benieuwd of jij het gelezen hebt en wat jij ervan vindt!

Informatief, Zelf lezen

Mama is minister-president – Ody Niesingh & Marieke Visser

“Mama is minister-president, hét kinderboek over de politiek dat stereotype rolpatronen doorbreekt: help impact maken voor een nieuwe generatie. Wij, Ody Neisingh en Marieke Visser, hebben een droom: een hele nieuwe generatie kinderen laten opgroeien met het idee dat je écht alles kunt worden wat je wilt. Wij geloven in een wereld waarin jongens en meisjes gelijke kansen hebben. Waarin je geslacht niet langer bepaalt welke rol je gaat vervullen. Maar: you can’t be what you can’t see. Daarom willen we álle kinderen in Nederland kennis laten maken met ‘Mama is minister-president.’ Samen kunnen we écht impact maken en stereotype ideeën over vrouwen en mannen doorbreken.”

Deze tekst staat op de website van Rose stories voor het werven van donaties om dit boek te kunnen lanceren. Ik was te laat voor een donatie, maar heb het boek direct besteld toen het uitkwam: ik was er benieuwd naar en het past perfect bij het leefgebied waar we momenteel met pabo 2 aan werken: Mens, maatschappij & burgerschap.

Het is een heerlijk boek om te lezen. De vormgeving is prachtig, de cover spreekt direct aan en de illustraties zijn grappig. Het verhaal gaat over Adam. Als ze in de klas praten over de beroepen van hun ouders en Adam vertelt dat een van zijn ouders misschien minister-president wordt, denkt de meester dat het over zijn vader gaat. Maar: Adams moeder wordt minister-president. In het eerste hoofdstuk is wat aandacht voor wat verkiezingen zijn, maar vanaf hoofdstuk 3 begint een spannend verhaal over een schoolklas op schoolreisje naar het Binnenhof en een hacker die heel het internet plat legt.

Er is ongetwijfeld bewust voor gekozen om niet teveel te willen uitleggen: er gebeurt veel en het is spannend hoe het verhaal zal aflopen. Tussen de regels door geven de schrijvers commentaar op stereotypes in onze samenleving en kansen voor jongens en meisjes om te worden wat je wilt. De actualiteit zit er ook in (persconferenties, crisisteams) en zelfs de namen zijn heel grappig: minister Kwiebes en Flappermuis komen er ook in voor!

Aan het eind van het boek zit een woordenlijst, samengesteld door ProDemos. De makers hebben duidelijk voor ogen gehad dat leerkrachten en ouders dit boek gebruiken om met kinderen in gesprek te gaan over belangrijke onderwerpen zoals talent, gelijke kansen, stereotypes, democratie en onze regering. Ik vind het wel erg veel voor één boek, maar tegelijkertijd is het fijn dat het spannende verhaal wat luchtigheid brengt. Wat mij betreft weer een geslaagd project van Rose stories, de organisatie die onder andere maatschappelijk betrokken kinderboeken uitbrengt en diversiteit in de breedste zin in onze cultuur stimuleert. Meer info op http://rosestories.nl

Young adult, Zelf lezen

De verloren bloem van de sjamaan – Davide Morosinotto

Ken je dat, dat je heel graag verder wil lezen in dat geweldige boek, maar eigenlijk ook niet omdat je niet wilt dat het uit is? Dat gebeurt mij nou altijd met de boeken van Morosinotto!

Zijn nieuwste boek, De verloren bloem van de sjamaan, is ook weer steengoed. Ongelooflijk spannend, grappig en prachtig vormgegeven – zoals we gewend zijn van zijn vorige boeken. De lettertypes en de bladspiegels vertellen ook regelmatig het verhaal, zoals wanneer hoofdpersoon Laila een epileptische aanval krijgt en de woorden chaotisch over de bladzijden kronkelen.

Dit boek is geschikt vanaf 11 jaar ongeveer, maar het is ook geen typisch kinderboek. Dat maakt het juist zo goed: Morosinotto zei in een interview met de @boekenkrant dat hij denkt “dat jongeren niet gebaat zijn bij lievige boeken: het leven heeft immers mooie en nare momenten. De oplossing is niet om er niet over te praten met kinderen, het gaat erom dat je de juiste manier vindt om dat te doen. Zeker in deze tijd.”

Het verhaal past dan ook heel goed bij deze onzekere tijd van een gemeen virus en een mysterieuze ziekte. Laila is ongeneeslijk ziek en ze heeft haar zinnen gezet op een ‘geneeskrachtige’ bloem. Zou die haar kunnen helpen? Laila en haar vriend El Rato zijn dapper en schrikken nergens voor terug: dat soort hoofdpersoon hebben we nodig voor een meeslepend boek! Ik was meer dan 500 pagina’s lang in Peru, in 1986. Het is geweldig hoe we met mooie boeken naar andere plaatsen en tijden kunnen ‘reizen’…

Dus: zin een heerlijk dik boek (in je voorjaarsvakantie)? Pak deze! En heb je Het mysterieuze horloge van Walker & Dawn en Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw nog niet gelezen? Mazzelaar! Dan heb je nog drie heerlijke boeken in het vooruitzicht…

Graphic novel

Smile – Raina Telgemeier

Yes, er is weer een graphic novel in het Nederlands vertaald door Marjon Hoffman! En ook dit is weer een hartverwarmend en grappig boek. Wat is het toch een tof genre en wat heeft Telgemeier toch het talent om levensechte personages tot leven te laten komen in haar tekeningen en tekst.

Smile gaat over Raina zelf, in het nawoord vertelt ze ook dat ze alles zelf heeft meegemaakt. Ondanks dat het overduidelijk in Californië speelt is het erg herkenbaar voor Nederlandse kinderen. Raina is 12 jaar en moet een beugel. Een probleem waar veel kinderen mee worstelen. Maar tot overmaat van ramp valt Raina voorover tijdens een wilde achtervolging en verliest ze haar twee voortanden. Ze schaamt zich dood, natuurlijk, en de bezoekjes aan de tandarts zijn vreselijk. Het is niet zomaar opgelost, ze krijgt een plaatje met twee neptanden, en uiteindelijk toch ook die beugel. Kortom; veel gedoe. Ondertussen gaat ze naar de brugklas, wordt ze voor het eerst verliefd, krijgt ze jeugdpuistjes en maakt ze zich druk over of ze wel leuk genoeg is.

Het boek loopt goed af. Raina krijgt een nieuwe vriendengroep. Ik vind het mooi hoe Telgemeier dat in beeld heeft gebracht: als jij verandert en je vrienden niet, dan ga je op zoek naar mensen waar je je wel prettig bij voelt. En of ze nog verkering krijgt…?

Het is zo grappig en tegelijk ook zo herkenbaar! Raina is dapper, maar ook onzeker, strijdbaar en soms heel passief. Och, die puberteit! Ik heb hier twee pubers in huis en weet er alles van. Zoals ik in mijn vorige bespreking van het boek Spoken al zei: graphic novels zijn een geweldige opstap naar boeken met meer letters, maar het is ook een genre op zich. Raina ontdekt aan het eind van dit boek ook dat ze tekenen heel erg leuk vindt en dat ze er verhalen mee kan vertellen.

Ik raad dit boek aan aan iedere puber, vooral diegenen die ook nog een beugel moeten dragen. Ik zou zeggen: ken je een tiener die een beugel heeft, geef ze dit boek cadeau. Valt er toch nog iets te lachen.

Zelf lezen

STACH

Uitgeverij Lemniscaat heeft een nieuw tijdschrift uitgebracht dat tweejaarlijks zal verschijnen: STACH, vernoemd naar het beroemde personage uit Koning van Katoren.

STACH staat bomvol met uitsluitend boeken van Lemniscaat en is een feestje om door te bladeren. De luxe fullcolour glossy pagina’s zien er prachtig uit en er is voor ieder wat wils: een puzzel, leesfragmenten, interviews en wat mij betreft de leukste rubriek: recensies door kinderen. Jij kunt ook je recensie van een Lemniscaat-boek inzenden naar stach@lemniscaat.nl.

Ik word blij van dit gratis (!) magazine dat barst van de boekenliefde. Helaas zijn de boekwinkels nog gesloten en kun je het niet meenemen bij een bezoekje aan de boekhandel. Hopelijk kan dit over een maand wel weer!

Geweldig dat Lemniscaat dit initiatief genomen heeft. We misten allemaal wel de Lemniscaat-krant. Dit magazine is wel wat anders, want er staan geen boeken van andere uitgevers in en op de Lemniscaat-krant moest je een abonnement nemen. Doelgroep is de bovenbouw van de basisschool en de brugklas.

Ik kijk alweer uit naar de volgende STACH! Heb jij hem al te pakken gekregen? Wat vond jij ervan?

Graphic novel

Spoken – Raina Telgemeier

Een graphic novel! En wat voor één! Wat een bijzonder boek. De cover zet je enigszins op het verkeerde been: ik vind de tekening niet zo representatief voor de inhoud van het verhaal, dat is jammer.

Je ziet Kate en haar zusje Maya, die aan taaislijmziekte lijdt: een vreselijke, progressieve ziekte. Ze zijn net verhuisd naar Noord-Californië omdat de zeelucht goed voor Maya zou zijn. Maar in het dorpje waar ze gaan wonen spookt het – letterlijk. Als Kate en Maya op onderzoek uit gaan ontmoeten ze Carlos, die hen inwijdt in de verering van overleden voorouders.

Carlos bereidt zich voor de Día de muertos, de dag van de doden, waarbij het voorbije leven van de overledenen gevierd wordt. Een vrolijk en uitbundig feest dat iedereen nu vast allemaal kent van de film Coco.

Kate vindt Carlos irritant, maar stiekem ook wel interessant: ze raakt steeds meer betrokken bij de ‘spoken’ waar Carlos over praat. En dan ‘ontmoet’ ze haar overleden oma en realiseert ze zich dat het heel bijzonder is om contact met overleden dierbaren te hebben. Helemaal omdat haar eigen zusje waarschijnlijk ook niet oud zal worden…

Dat het een stripverhaal verhaal is, zie je aan deze quote: je hebt de tekening nodig om het te begrijpen (zie foto):

“Weet jij nog alles over je geboorte?”

“Nee…”

“Dat is met doodgaan net zo. Het ene moment was ik mij. En het volgende moment was ik nog steeds mij, maar dan zoals nu…”

“Maar dat moet vreselijk zijn geweest voor je familie.”

“Ik weet alleen dat ze mij nooit zijn vergeten, anders was ik hier vanavond ook niet!”

Zoals je kunt lezen is de thematiek pittig en dat maakt dit boek bijzonder. Want de vrolijke tekeningen maken dat je het boek met een grote glimlach op je gezicht leest. Dit is met recht een graphic novel. Ik kijk reikhalzend uit naar het volgende boek van Raina Telgemeier dat in het Nederlands vertaald zal verschijnen: Smile.