Maand: juni 2021

Zelf lezen

Lotje Later – Cees van den Berg

Maaike de Vries

Wat een geweldig boek, perfect passend bij het thema van de Kinderboekenweek 2021: worden wat je wil. Vooral ook omdat ik nog niet eerder zo’n goed, écht muziekverhaal las. Dat komt vast omdat de schrijver, Cees van den Berg, zelf muzikant is. Het muziekplezier spat van de bladzijden. Ook worden er heel veel echte muziektermen, muziekstukken en componisten genoemd. Een rijk boek, om in te zetten voor een vakoverstijgend project én om het beroep van musicus meer bekendheid te geven.

Lotje Later verscheen in 2016, het debuut van Cees van den Berg. Nu verschijnt het in een heruitgave bij Lemniscaat, omdat het zo prachtig bij het thema van de Kinderboekenweek past. Lotje is een volhardend meisje: ze zit al vijf jaar op vioolles en is elke dag aan het studeren, maar ze blijft vreselijke noten produceren:

iiiiiiieueuuuuuuiiiiieieieie iiieieieIIIIIkgggggggiiiiggggggkgkgkgkgkkgkgk

Nou, ja je hebt een beeld. Als je weleens uit een open raam een beginnende vioolleerling hebt gehoord weet je precies hoe dat klinkt. Vaak wordt het na een tijdje beter (of stopt de leerling gefrustreerd), maar Lotje wordt maar niet beter.

Toch stopt Lotje niet. Ze blijft volhouden. En haar ouders zijn haar grootste fans. Ze bouwen een geluiddichte schuur voor haar om te oefenen. Lotje is een groot fan van Janine Jansen. Ze schrijft haar elke dag een mailtje maar krijgt steeds geen antwoord terug. Toch speelt Janine Jansen nog een grote rol op het eind van het boek!

Lotje heeft een viooljuf, juffrouw Krabbenbak. Ze probeert alles om Lotje zuiver te laten spelen, maar is de wanhoop nabij. Maar dan ontmoet Lotje een mysterieuze meneer in een rijdende woonwagen, die haar een bijzondere viool geeft. Dan verandert Lotjes leven ingrijpend…

Zoals eerder gezegd een intrigerend en zeer sterk geschreven verhaal. Van den Berg is een echte verhalenverteller, wist ik ook van het recent verschenen Gevonden. Hij schrijft in dit boek ook over een bijzondere ontmoeting tussen een kind en een volwassene. Juist ‘worden wat je wil’ komt duidelijk terug in dit boek: blijven volhouden, oefenen, geloven in jezelf en doorzetten zorgt ervoor dat je veel meer kans maakt dat je kan worden wat je wil (hoewel dat natuurlijk zeker niet voor iedereen en alle beroepen geldt).

Kinderen die op muziekles zitten en interesse hebben in de muziekwereld komen aan hun trekken met dit boek. Maar ook kinderen die er nog weinig van weten leren er veel over, bijvoorbeeld door begrippen als toonladder, snaarinstrument, dirigent, symfonie, melodie, tonen, loepzuiver, fuga, Concertgebouw enz.

Muziekstukken die genoemd worden zijn onder andere Danse macabre, Vioolsonate nr. 1 van Bach, Passacaglia XVI, Winter uit De vier jaargetijden van Vivaldi: Concerto nr. 4. Ik zie veel mogelijkheden voor prachtige muziek- en leesbevorderingslessen!

Meer info: https://www.lemniscaat.nl/boeken/lotje-later/

Young adult, Zelf lezen

De tunnel – Anna Woltz

Maaike de Vries

‘Schrijf het op,’ zeggen ze. ‘Dit mag niet vergeten worden.’

Een zin die alles zegt over dit boek, dit bijzondere verhaal. Over vier jongeren, die elkaar toevallig ontmoeten, maar alles voor elkaar betekenen in die vreselijke oorlog, die begonnen is door de volwassenen: de kinderen hebben er niet voor gekozen om te moeten schuilen in de tunnels van de metro, elke dag in angst te leven.

Ella is een schrijfster, het liefst van alles verzint ze verhalen, over hoe haar leven ideaal zou zijn; zonder manke poot, die het resultaat is van polio. In die tijd werd polio behandeld in een ‘ijzeren long’ die je hielp met ademen. Een buis waar je niet uit komt en die Ella later angstig maakt voor kleine ruimtes.

Ella is 14 jaar en een puber, ze is op zoek naar zichzelf en naar de liefde. Ze fantaseert erop los in haar verhalen. Maar dan ontmoet ze Quinn, een rijk meisje dat haar milieu wil ontvluchten. Zij heeft schijt aan alles en durft alles.

‘Ik heb nog nooit iemand gezien die zó vol leven zit. Elke spier in haar lichaam smacht naar beweging, ze is zo kerngezond dat ik het bijna niet kan aanzien.’

Ella ontmoet ook Jay, die haar in eerste instantie uitmaakt voor ‘mankepoot’, maar waar ze ook van onder de indruk van is. En dan is er nog Sebastian, de broer van Quinn: staat hij aan de kant van de Duitsers?

Je kruipt in Ella’s hoofd en maakt de oorlog mee in Engeland, het elke dag in de rij staan voor de metro, omdat er niet genoeg schuilkelders zijn. Je hoort bijna de sirenes, de rennende mensen, de laagvliegende vliegtuigen. Aan het eind van het boek gebeurt iets vreselijks. Maar het mooie is dat het verhaal opgeschreven wordt. Want als het opgeschreven wordt, doet het ertoe.

Dit is weer een onvervalste Woltz. Met jongeren die je echt leert kennen, waar je van gaat houden. Geschikt voor lezers vanaf 13/14 jaar. En voor ver daarboven natuurlijk.

Young adult, Zelf lezen

De groeipijnen van Adrian Mole – Sue Townsend (1984) Vertaald door Sylvia Witteman

Maaike de Vries

Sue Townsend wordt nog steeds gezien als Engelands meest geliefde komische schrijver. En niet voor niks. Haar boeken waarin jongeren de hoofdrol spelen zijn hilarisch en waren in de tijd van verschijnen (de jaren ‘80) taboedoorbrekend. Er waren nog geen sociale media, geen smartphones en naar wat er in de hoofden van pubers omging moesten ouders en leraren maar gissen. En toen kwam Adrian Mole. Een intelligente jongeman van 15 jaar oud die worstelt met zijn ontluikend (gebrek aan) seksleven, ruziënde ouders en zijn toekomst (hij wil dichter worden maar weet dat daar geen droog brood mee te verdienen is).

Vorig jaar verscheen al deel 1 van de serie over Adrian Mole: Het geheime dagboek van Adrian Mole 13 3/4 jaar. Een heruitgave, in een nieuwe vertaling: door Sylvia Witteman. Goed gekozen wat mij betreft, want de droge humor van Witteman sluit naadloos aan bij die van Townsend.

Adrian is inmiddels 15 jaar en in zijn leven lijkt zich een ramp te gaan voltrekken: zijn moeder is zwanger, maar de ex-minnares van zijn vader ook. In korte tijd worden er twee baby’s geboren, en Adrian lijdt in stilte. Behalve dan dat wij, de lezers, zijn intiemste gedachten mogen lezen in zijn dagboek. En dat is bij vlagen diep ernstig, maar vooral hysterisch grappig. Ik stikte regelmatig bijna van het lachen, zo droogkomisch beschrijft Adrian hoe hij en zijn moeder moeten overleven zonder uitkering en hoe alle instanties hen lijken tegen te werken. Voor een puber is alles uitvergroot. En ondanks dat Adrian geen kind meer is, kijkt hij soms ontroerend naïef naar de wereld om hem heen. Alles is dramatisch, grotesk en de wereld vergaat nog nét niet als hij weer een puist heeft of zijn baardgroei maar op zich laat wachten.

Leesplezier gegarandeerd. Voor de veertigplussers onder ons een feest van herkenning: cheques, videobanden en sigaretten in een glas op tafel tijdens feestjes. Niet meer voor te stellen in onze tijd. Voor jongeren van nu zal er toch ook veel te herkennen zijn, en de jaren ‘80 begrippen staan uitgelegd achterin het boek. Koop dit boek voor je puber, je zult er geen spijt van krijgen.

Meer weten? Kijk op https://www.kinderboeken.nl/boek/de-groeipijnen-van-adrian-mole/

Geen categorie

De strijd om de hartenkoning – Tonke Dragt

Maaike de Vries

Een nieuwe Tonke Dragt (geboren in 1930 – ze is dus al 91 jaar!)! Nou ja, eigenlijk een heel oude, want dit is haar eerste echte boek. Alleen is het destijds nooit uitgegeven. De tekeningen, die Dragt zelf maakte (ze deed kunstacademie), moesten in kleur en in die tijd (1955) was het heel moeilijk en duur om kinderboeken in kleur uit te geven. Bovendien was Tonke Dragt toen nog geen bekende naam: De brief voor de koning was nog niet uitgekomen – niemand had nog van haar gehoord.

Ze schreef en tekende het verhaal op een vakantie in Zwitserland. Daar was ze met een groep vrienden en er werd veel gekaart. Door het kaartspel kwam de inspiratie. Ze maakte de tekeningen op postkaarten.

Afgelopen jaar doken de tekst en de tekeningen van dit eerste boekje op in het huis van Dragt. En uitgeverij Leopold besloot het alsnog uit te geven.

Dus: een nieuwe, oude Dragt! Voor de liefhebbers van het oeuvre van Tonke Dragt even wennen, want dit korte verhaal is wel wat anders dan de latere boeken. Het gaat over een kaartspel. Alle kaarten zijn tot leven gewekt en vechten met elkaar om de hand van de Hartenkoningin. Het doet me denken aan Shakespeare, de theaterachtige teksten, de intriges, de moordzucht en wraakzuchtigheid van ‘de kaarten’. Het is best lastig om te volgen en je moet goed opletten: hoewel het een kort verhaal is, gebeurt er veel.

Het lijkt me leuk om te zien hoe dit er op toneel uit ziet. Het leent zich goed om uit te spelen denk ik! Voorlezen lijkt me ook grappig. En voor de liefhebbers van kaartspelen zitten er allemaal (taal)grapjes in: verwijzingen zoals troeven, jokeren, poker, patience en (de) klaverjas. Ik vind het lastig om er een leeftijd op te plakken. Voor de liefhebber, groot en klein!

Meer weten? Kijk op https://www.kinderboeken.nl/boek/de-strijd-om-de-hartenkoningin/

Zelf lezen

Een mummie heeft mijn huiswerk opgegeten – Thiago de Moraes

Maaike de Vries

Droom jij er ook weleens van om in tijdmachine te stappen? Harry uit het boek Een mummie heeft mijn huiswerk opgegeten niet, hij zit liever op school moeilijke sommen te maken. Harry is een echte nerd, hij houdt van uitdaging en van schoolwerk. Toch overkwam Harry het ongelooflijke: terwijl hij een wiskunde-opgave aan het uitrekenen was, werd het zwart om hem heen, kwam hij in een draaikolk terecht en raakte hij bewusteloos!

En waar kwam Harry terecht? In het oude Egypte, de tijd waarin er geen mobieltjes waren, geen fijne vervoersmiddelen, maar wel vreemde schoolvakken en gevaarlijke huisdieren zoals krokodillen. Harry weet niet wat hem overkomt. Al gauw krijgt hij vrienden waarmee hij spannende avonturen beleeft. Tijd om aan thuis te denken heeft hij namelijk niet. Hij beleeft een heel schooljaar in Egypte, met zelfs een levensgevaarlijk schoolreisje.

Zijn vrienden helpen hem om toch te bedenken hoe hij terug kan komen naar zijn eigen tijd. En of het hem lukt, daar moet je zelf maar achter komen.

Een mummie heeft mijn huiswerk opgegeten is een goed geschreven en vertaald boek voor iets meer geoefende lezers vanaf ongeveer 8 jaar. Er valt veel te lachen, op een leuke (niet flauwe) manier. De tekeningen en gekleurde tekst maken het tot een fijne leeservaring. Schrijver Thiago de Moraes werkt nu aan een deel 2.

Ik vind het erg leuk dat Luitingh-Sijthoff dit soort boeken uitbrengt: boeken die van hand tot hand gaan in de klas, net als Het leven van een loser en De waanzinnige boomhut, maar die ook een thema hebben waar je bijvoorbeeld bij geschiedenis bij kunt aansluiten. Bij LS verschijnen ook de boeken van Julius Zebra en Gekke goden, ook aanraders!

Ik ontving van Luitingh-Sijthoff een recensie-exemplaar.

Zelf lezen

Luna – Pieter Koolwijk

Maaike de Vries

“‘Mam,’ zei Nora. ‘Laat Loen lekker buitenspelen.’ (…) ‘Maar ze is…’ zei mijn moeder. Ik wist precies welk woord daar hoorde. Het had drie letters, begon met een g en eindigde op -ek. Een klap in mijn gezicht had nog minder pijn gedaan.”

Luna kennen we uit het vorige boek van Pieter Koolwijk, Gozert. Ook als je dat boek niet gelezen hebt, kun je dit verhaal gewoon volgen. Luna hoort stemmen in haar hoofd. Daarvoor is ze in behandeling en opgenomen in Huize Hoopvol, ofwel Huize Hopeloos zoals Luna het zelf noemt. Ties ontmoette ze ook in dat huis, net als Gozert, de denkbeeldige vriend die alleen Luna en Ties kunnen zien en horen.

“‘Gozert?’ Eva keek me grijnzend aan. ‘Hoe kom je daar nou weer op?’

‘Hoe kom je er weer af,’ riep Gozert lachend vanuit de schuur. ‘Dat is de betere vraag.’”

Luna is doodongelukkig in Huize Hoopvol. Het enige lichtpunt is het weekend, wanneer ze mag logeren bij Ties en zijn ouders. Totdat haar moeder daar verandering in brengt. Van de ene op de andere dag haalt ze Luna weg uit het tehuis. Haar moeder vindt Luna gek, ze weet zich geen raad met haar eigen dochter. Ze vertrouwt haar niet en dat beklemt Luna enorm.

Eenmaal aangekomen in het vakantiehuisje waar Luna met haar moeder een tijdje zal verblijven, krijgt ze bezoek van haar zussen en haar vader. De omgang met haar familie is moeizaam. Aan haar vader heeft ze een uitgesproken hekel. Met zussen Nora en Eva kan ze goed opschieten, maar ze is van hen vervreemd. Ze hoort niet meer echt bij het gezin, ze is buitenspel gezet.

“Kom op, Loen. Je kunt de stem horen van de overleden broer van Ties. Geef toe. Dat is ontzettend bizar.

Ik knikte. Natuurlijk was het bizar. Maar alles in mijn leven was bizar. Ik was zelf bizar. Alleen had ik dat inmiddels geaccepteerd. Waarom kon de rest dat dan niet?”

Luna gaat op onderzoek uit op het vakantiepark met Gozert. En ze ontmoeten een Mexicaanse familie die zich aan het voorbereiden is op Días de los Muertos – de dag van de doden. Ze raakt bevriend met de moeder en haar twee kinderen, die 1,5 jaar geleden hun man en vader verloren. Luna gebruikt haar gave om stemmen te horen nu op een hele bijzondere manier. En de band met haar moeder verandert ook…

Pieter Koolwijk is een unieke kinderboekenschrijver. Ik heb hem een beetje leren kennen tijdens een online schrijversbezoek bij onze pabo afgelopen maart, waarin hij openhartig vertelde over zijn drijfveren om zijn boeken te schrijven. Van wat hij vertelde vat ik het zo samen: Hij vindt het belangrijk om fantasie serieus te nemen. We worden allemaal veel te snel volwassen. En ‘anders zijn’ komt niet handig uit: zodra een kind een beetje druk is krijgt hij het etiket adhd en als hij stemmen hoort of een vriendje heeft dat niemand anders kan zien, moet hij daarvan genezen worden. Pieter Koolwijk wil boeken schrijven waarin de fantasie centraal staat: in een verhaal kun je verdwijnen. Er is zoveel vermaak in de vorm van games en schermpjes: hoe creatief soms ook, het haalt het niet bij een boek waarbij je je eigen beelden kunt vormen.

Het was een inspirerend bezoek. Ik heb van veel studenten gehoord dat ze een of meerdere boeken van Koolwijk zijn gaan lezen of hebben voorgelezen in de klas. Juist bij leerkrachten is de boodschap ‘zie het kind’ enorm belangrijk. En de oproep om meer te lezen is ook nogal urgent. We hebben meer leerkrachten nodig die lezen promoten en die boeken lezen waarin identiteit en inclusiviteit een belangrijk thema is.

Ik heb weer genoten van dit ‘vervolg’ op Gozert. Pieter Koolwijk heeft een vlotte pen, hij schrijft met veel humor en de dialogen zijn scherp en vaak ontroerend. En de vormgeving! De illustraties van Linde Faas zijn weer weergaloos mooi, maar ook de afwisseling in lettertype en -kleur leest erg prettig.

Een boek voor lezers vanaf ongeveer 10 jaar. Voorlezen kan denk ik al vanaf 9 jaar. Ik ben benieuwd hoe kinderen reageren op dit verhaal. Het roept vast veel reactie op. Te zien aan de overweldigende aandacht op Instagram voor dit boek, heeft Pieter Koolwijk met zijn oeuvre een gevoelige snaar geraakt, ook bij volwassen lezers. Ik hoop dat er nog veel meer van dit soort prachtige boeken zullen komen.

Meer weten? Kijk op www.lemniscaat.nl/boeken/luna/. Ik ontving van uitgeverij Lemniscaat een recensie-exemplaar, dank daarvoor!

Prentenboeken

Tijger – Jan Jutte

Maaike de Vries

Een oude dame ontmoet een tijger in het bos. Ze worden onafscheidelijk. Op een dag wordt de tijger ernstig ziek. Hij wil terug naar het land waar hij geboren is. Hoe gaat de oude dame om met het afscheid en het verdriet?

Een ontroerend en troostend verhaal over liefde en afscheid, vasthouden en loslaten. Met schitterende tekeningen en tekst van Jan Jutte.

Zelf lezen

Kampioen – Corien Oranje

Maaike de Vries

Een waargebeurd verhaal, meesterlijk verteld door Corien Oranje. Het verhaal van Victor, die door een verschrikkelijk ongeluk zijn onderbeen verliest. Victor is een echte sporter en vooral in zwemmen is hij steengoed. Zou hij weer kunnen zwemmen na het ongeluk? Over doorzettingsvermogen, rouw, ouderschap en vriendschap. Wat een verhaal.

Mooi is het nieuws dat er een Kampioen 2.0 komt! Olivier (Victor in het boek) is inmiddels volwassen en vertelt wat er gebeurde na het jaar dat zijn leven tekende. Het boek verschijnt in september!