Categorie: Zelf lezen

Zelf lezen

Het kleine heelal – Annejan Mieras

Maaike de Vries

Wat kan ik toch genieten van schrijvers die hun verhaal zó construeren dat alles klopt. Ondanks dat het misschien een verhaal is dat je een beetje triest maakt, word je ook blij van elke zin die je leest.

Annejan Mieras kende ik van haar vorige boek Homme en het noodgeval, dat indruk maakte omdat ze er op een bijzondere manier gedichten van Wslawa Szymborska in verwerkte. Ook in dat boek dansten de mooie zinnen over de bladzijden.

Bij Annejan Mieras doen de details ertoe, ze vertellen een eigen verhaal. Zoals in haar nieuwste boek Het kleine heelal een bedompte caravan, een ‘beter-doen-schrift’ en een gestolen rol Fruittella. Voor Raaf is het allemaal bittere ernst. Want van het ene op het andere moment woont ze niet meer in haar eigen huis, maar op een verlaten camping waar niemand is behalve de beheerder en zijn zoon. Haar moeder is veel weg, en als ze er is vertelt ze weinig tot niets over waarom en hoe lang, maar vooral vertelt ze niets over waar haar vader is. Die heeft ‘oponthoud’, en wat dat betekent daar mag Raaf naar gissen.

Het maakt haar moedeloos, rusteloos, hol van binnen, ze weet niet wat ze moet. Tot overmaat van ramp is ze ook nog een week geschorst van school omdat ze iets onhandigs deed in de klas. En zo is ze hele dagen alleen, in die caravan op een verlaten camping.

Wat het met een kind doet als het niets weet, maar wel van alles vermoedt, daarover gaat dit boek. De spanning wordt waanzinnig goed opgebouwd, want wat er nu aan de hand is met haar vader, daar krijg je pas op het einde antwoord op.

Raaf is een enorm intrigerend meisje dat je echt leert kennen. Ze worstelt zich door de dagen, weet zich geen houding te geven als ze de jongen van de campingwinkel ontmoet. Ze doet lomp, maar achtervolgt hem wel naar zijn geheime plek in het bos waar hij naar het heelal kijkt. Het heelal heeft heel veel dubbele betekenissen in het boek, dat is zo mooi gedaan.

“Missen is steeds weer afscheid nemen. Steeds weer verdwalen in je hoofd. Ik wist niet dat ik zó ver kon denken. (…) Missen is een soort heelal van binnen.”

En Annejan Mieras verwerkt ook in dit boek weer andere literatuur, het prachtige boek Het mysterie van niks en oneindig veel snot van Jan Paul Schutten. Mieras, die ook nog juf is, is duidelijk een echte leesbevorderaar en liefhebber van (jeugd)literatuur. Lang leve lezen!

Meer horen over de schrijver en dit boek? Luister de Grote Vriendelijke Podcast waarin ze te gast is!

Zelf lezen, Young adult

Duizend & ik – Yorick Goldewijk

Maaike de Vries

Nadat Yorick Goldewijk de Gouden Griffel in 2022 won met Films die nergens draaien keken we natuurlijk allemaal reikhalzend uit naar zijn volgende boek. Films die nergens draaien is zo’n sterk, ontroerend en onvergetelijk verhaal dat we veel meer van deze schrijver willen lezen!

En toen was daar in maart 2023 Duizend & ik. Als ik de eerste recensies moest geloven een heel ander boek dan het vorige, maar tegelijk ook niet. Recensenten hadden moeite om het verhaal te beschrijven, het was zo ongrijpbaar. En toen moest ik het nog lezen…

En ja, inderdaad: het is echt heel moeilijk om het boek te beschrijven. Hoofdpersoon Acht is een intrigerend meisje dat leeft in een wereld waarin wie ze is er niet toe doet. Iedereen lijkt op elkaar. Als je je nek uitsteekt loopt het niet goed met je af. Toch kan Acht het niet laten: ze wil ontsnappen aan die wereld. Ze neemt een levensgroot risico, maar het alternatief – dat alles bij het oude blijft – is nog angstaanjagender.

“Ik ben doodsbang voor mezelf, doodsbang dat het nooit meer goed komt met me.”

En dan ontvouwt zich een bizar en ongrijpbaar avontuur. Daar wil ik inderdaad echt niks over zeggen, want dat verpest jouw leeservaring en die gun ik je zo enorm!

Yorick Goldewijk schrijft weer heel sterk. Ook al is het een bizar verhaal waarbij je heel veel vragen hebt, hij neemt je steeds weer mee in begrijpelijke taal. Hij herhaalt bijvoorbeeld regelmatig een gebeurtenis door de ik-persoon het te laten herbeleven en uit te laten leggen wat er precies gebeurde. Daardoor raak je nooit de draad van het verhaal kwijt.

Kortom: dit boek voor 13+ wil je niet missen. Als je genoten hebt van bijvoorbeeld Quotum, Semper sol, Offline en Autumnville, dan is dit boek echt iets voor jou!!

Zelf lezen

Dát bedoel ik, zei de zalm – Joke van Leeuwen

Maaike de Vries

Als Joke van Leeuwen een nieuw boek schrijft, ben ik er als de kippen bij. Dit boek schreef ze voor de Maand van de Filosofie 2023, met als thema waardering.

Het is weer een echte Joke van Leeuwen, want filosoferen is haar op het lijf geschreven: al haar boeken hebben iets bevreemdends en daardoor ga je automatisch nadenken over het hoe, waarom en waartoe. Bij haar vorige boek Hier ben ik! bijvoorbeeld: daar bleef een meisje helemaal alleen over nadat de wereld was overstroomd. Het is zo’n absurde situatie dat je gaat denken: wat betekent het om als enige op de wereld over te blijven? Waarom zijn we bang om alleen te zijn? Wat is mens-zijn eigenlijk?

In dit boek met de gekke titel Dát bedoel ik, zei de zalm gaat het over toeval en aandacht voor elkaar. Er komen diverse ‘personages’ in voor die elkaar in een of andere situatie ontmoeten: een pluisje van een trui, een straatsteen en een regenworm bijvoorbeeld. Het is volstrekt logisch dat ze met elkaar kunnen praten. Sterker nog: dat ze emoties hebben. De straatsteen vindt het bijvoorbeeld helemaal oké dat hij daar ligt. Hij weet wel dat er andere stenen zijn die onderdeel uitmaken van een beroemde oude muur ofzo, maar: het is oké. Hij bestaat al zo lang: “Het is hoe dan ook mooi om onderdeel te zijn van iets groters”. Totdat een inktzwam van onderaf hem wat uit balans brengt. Blijkbaar zijn er toch nog wat verrassingen in het leven.

De gesprekken tussen de verschillende dieren of dingen zijn steeds een tweegesprek. Ze grijpen in elkaar als een ketting: hond praat met liniaal, liniaal met autootje, autootje met straatsteen. Ze zijn nieuwsgierig naar het ‘zijn’ van de ander: waarom ben je wat je bent en wat is jouw taak in het leven? Waardering, waarde en aandacht komt op deze manier mooi aan de orde.

Het is leuk om een hoofdstukje voor te lezen en daarna aan een kind te vragen: hoe denk jij dat het verder gaat?

Op https://naarschoolmetquerido.nl/boeken/dat-bedoel-ik-zei-de-zalm/ vind je geweldige lessuggesties voor mooie filosofische gesprekken!

Zelf lezen

De laatste beer – Hannah Gold

Maaike de Vries

“Don’t try this at home”

⁃ Vriendschap met een ijsbeer sluiten;

⁃ Alleen door een landschap dat je niet kent dwalen;

⁃ Alleen door een landschap dwalen terwijl het minstens 10 graden onder nul is;

⁃ Alle voedselvoorraden opmaken terwijl je niet weet wanneer het weer wordt aangevuld;

⁃ Niemand vertellen dat je een ijsbeer hebt gezien;

⁃ Niet praten met je vader over wat je hebt meegemaakt;

⁃ Niet knuffelen met je vader terwijl je dat wel graag wilt;

⁃ Al het bovenstaande terwijl je de hele dag bijna helemaal alleen bent voor 6 maanden op een ijskoud eiland.

Het veelgeprezen De laatste beer is een heerlijk en leerzaam boek. Een verhaal over moed en rouw, over hoop en liefde. April is de heldin van het verhaal. Ze vertrekt met haar vader voor 6 maanden naar Bereneiland, een verlaten eiland 400 km onder Spitsbergen. Haar vader is meteoroloog en zal de hele dag werken aan het meten van de temperatuurstijging in het poolgebied.

April is een stoer en strijdbaar meisje. Ook al kijkt haar vader niet naar haar om, toch komt ze de dagen door. Alles wat hierboven staat doet ze; waarbij je als lezer voelt: don’t try this at home! Je weet dat wat April doet echt niet kan, maar toch geloof je het.

Dit boek is fantastisch in te zetten bij een project over klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor mens en dier. Naast goede informatieve boeken, zoals Palmen op de Noordpool van Marc ter Horst, kun je ook goed met fictieve boeken werken. Lees bijvoorbeeld dit fragment voor en geef de kinderen een mooie schrijfopdracht:

“‘Het spijt me, Beer. Mensen zijn soms zo… onnadenkend. Oké, ik niet. En lang niet alle mensen. De meesten van ons willen dit niet. We weten gewoon niet wat we moeten doen aan die ijskappen en het plastic en dat dieren als jij lijden. Eerlijk gezegd is het allemaal zo groot en eng – het lijkt wel of we voor een hoge muur staan. Soms is het dan eenvoudiger om gewoon niets te doen en maar hopen dat iemand anders het oplost.’”

Geef de kinderen vervolgens de opdracht om een brief aan de ijsbeer te schrijven: vertel daarin wat jij gaat doen om de wereld een klein beetje te helpen tegen klimaatverandering.

Een waardevol boek: geschikt vanaf 9 jaar ongeveer.

Zelf lezen

Gespot – M. G. Leonard

Maaike de Vries

M.G. Leonard, de uit Engeland afkomstige schrijfster, schrijft graag over dieren. In haar serie Keverjongen gaat het over insecten en stipt de schrijver het belang daarvan voor de natuur aan. In Twitch, het eerste deel van de nieuwe serie, gaat het over vogels. Zelf zegt ze in het nawoord dat ze ook graag een goede vogelspotter wil zijn, maar dat het haar nog niet zo goed af gaat. Vogels kijken is in de Corona-tijd populairder geworden als tijdverdrijf, maar het blijft erg lastig om vogels te determineren en om nieuwe soorten te ontdekken. Veel vogelaars hebben een ‘spark’ vogel: een soort die ze heel graag willen zien. Ik noem mezelf geen echte vogelaar, maar ik heb er ook eentje: de hop. Hopelijk ga ik hem deze zomer zien in Frankrijk.

In Gespot, het vervolg op Twitch, volgen we de vogelaars Twitch en Jack, die een geheime hut hebben in een natuurgebied en daar vogels bestuderen. Maar ze hebben ook een andere zelfbenoemde taak: misdaden oplossen! Samen met nog een paar andere kinderen die zich bij hun club hebben aangesloten gaan ze deze keer op onderzoek uit naar het mysterie van de katten die beschoten worden in hun natuurgebied. Tegelijkertijd maken ze zich op voor de komst van een heel bijzondere vogel, de lammergier, die over hun natuurgebied zal gaan vliegen. Door een oude man in het dorp worden ze ook gewaarschuwd voor een grote overstroming: maar hoe weet deze man dat en gaat het echt gebeuren?

Genoeg ingrediënten voor een avontuurlijk en spannend boek dus! Ik vond het zelf af en toe wel echt teveel, het tempo zat er goed in en ik raakte de draad af en toe kwijt. Maar ik denk dat kinderen hier minder moeite mee zullen hebben. Zij lezen vaak ook sneller en letten minder op details. De rode draad is toch wel de vriendschap van de club Twitchers. Het voelt als een gezellige vriendengroep die elkaar goed in de gaten houden en grappen met en over elkaar maken. Ze kennen elkaars kwaliteiten en maken daar slim gebruik van om de mysteries op te lossen.

Al met al een fijn vervolg op Twitch, dat ik inhoudelijk net iets sterker vond. Maar series lezen is altijd goed voor de leesbevordering: je kunt je weer verheugen op een nieuw deel en zal het waarschijnlijk net zo leuk en goed vinden als het vorige. Hopelijk volgen er dus nog meer delen over Twitch en Jack, net als de serie ‘Dader op het spoor’ (waarin het gaat over treinen en die zijn uitgegeven door Fontein). Twitch en Gespot verschenen bij Lannoo. Je kunt de boeken hier bestellen!

Zelf lezen

Het ministerie van oplossingen en het spook van de Haviksburcht – Sanne Rooseboom

Maaike de Vries

Illustraties Mark Janssen

“Ik haat de grenzen van ons werk! In mijn land wordt een bloederige oorlog gevoerd en doen we iets? Ja, we helpen een kind dat zijn ouders kwijt is, we doneren stiekem geld aan de voedselbank. Maar doen we écht iets?”

In het vijfde deel van Het ministerie van oplossingen – dat vorige week verscheen en vele fans verheugd naar de boekhandels deed rennen – snijdt auteur Sanne Rooseboom een gevoelig thema aan. Is de wereld nog te redden? Als je het nieuws volgt kan je bijna niet anders concluderen dan dat er bijna alleen maar ellende is. Maar als je goed om je heen kijkt en het wereldnieuws naast je neerlegt, kun je wel degelijk iets veranderen.

Dat bewijzen de kinderen van het ministerie van oplossingen in Nederland. Ze zijn op een mega-geheime locatie in Genève voor een congres voor alle ministeries van oplossingen wereldwijd. Daar ontmoeten ze Olivia, die een probleem heeft dicht in de buurt van Genève: een enorm enge burcht waar het spookt. Daar zijn onze jonge ambtenaren natuurlijk razend benieuwd naar! Ze gaan Olivia helpen en ontdekken allemaal zeer interessante (en enge) dingen. Ook de ambtenaren op het congres krijgen onderling gedoe. Wat is er toch aan de hand? Ik verklap echt niks want dit moet je echt zelf lezen!

Ook dit deel van de ministerie-serie is weer razend spannend. Ik las ergens op Instagram dat een kind het in twee uur uitlas. Dat haalde ik niet, mijn ogen vallen soms gewoon dicht: maar dit boek heeft het in zich om verslonden te worden, zo mysterieus en spannend is het.

Dit deel is los te lezen van de andere ministerie-delen. Er wordt goed uitgelegd wat het ministerie van oplossingen is en ook de volgorde waarin je de boeken leest maakt niet zoveel uit. Hoewel het natuurlijk wel echt leuk is om bij deel 1 te beginnen!

Het ministerie van oplossingen bestaat wat mij betreft echt. We zijn het allemaal. Als we een ander helpen zonder er iets voor terug te willen. Als we inzien dat omkijken naar de ander soms genoeg is. Je kunt niet de wereld redden, maar als je één medemens helpt, verander je toch daadwerkelijk de wereld.

Koop het boek hier of in je lokale boekhandel!

Zelf lezen

Julia en de haai – Kiran Millwood Hargrave

Maaike de Vries

Kiran Millwood Hargrave & Tom de Freston, vertaling Maria Postema

Dit boek is overweldigend. Het is een unieke leeservaring en nadat ik het las, bleef het nog een tijd in mijn hoofd rondspoken. Dit boek won in Engeland de Waterstone Children’s Gift of the Year.

Julia vertrekt met haar ouders in de zomervakantie naar een klein eilandje boven Schotland. Haar moeder is mariene bioloog en doet onderzoek naar Groenlandse haaien. Ze heeft de subsidies nog niet rond, maar heeft alle vertrouwen dat het wel goed komt: dat geld om haar onderzoek te financieren komt er wel. De kapitein op het schip waarmee ze de zee op gaat heeft er weinig vertrouwen in. Na twee weken heeft ze nog geen haai gezien. Ze krijgt de ene na de andere tegenslag te verwerken.

Julia en haar vader proberen ondertussen te wennen aan wonen in een vuurtoren. Julia maakt een vriend, Kin, maar de vriendschap kent ups en downs. Net als de buien van haar moeder. Ze is soms opeens heel blij, maar ook opeens heel boos of down. Als bioloog maakt ze zich zorgen over het milieu en de klimaatverandering. Ze voelt zich machteloos en tegelijk strijdbaar. Julia houdt van haar moeder maar weet zich geen raad: hoe moet ze nu contact krijgen met haar, hoe kan ze haar helpen?

De haai en de zwermen vogels die je op de voorkant ziet, komen letterlijk en figuurlijk voor in het verhaal, net als de vele feitjes over dieren en de zee. Julia schrijft alle weetjes op in haar gele boekje. Het geeft haar houvast. Maar in haar dromen heeft ze geen houvast. Ze droomt over de haaien die haar kamer binnenzwemmen. Er staat iets te gebeuren, maar wat?

“De muren bewogen. Ze golfden en bonsden en schimmel schoot langs de muren omhoog tot het donker werd, zo donker als de zee. De haai roerde zich, reusachtig, traag, onverbiddelijk. De houten vloer kraakte toen hij er met zijn volle gewicht tegenaan duwde tot de planken versplinterden en het hele bed werd opgetild en de vuurtoren werd losgescheurd terwijl de haai bovenkwam en ons allemaal naar zee sleurde.”

Thema’s die aan de orde komen zijn de klimaatverandering, pesten en psychische problemen. Zoals gezegd best veel voor één verhaal. Maar het past zo wonderwel in elkaar. Het moet zo zijn, het is zo slim en gevoelig geconstrueerd en de boodschap komt daardoor echt binnen.

Het is echt een bijzondere leeservaring, ook omdat de vormgeving werkelijk schitterend is. Het zwart-wit en geel spat van de bladzijden en de illustraties zijn soms over een hele spread uitgesmeerd. Bepaalde passages zijn in een ander lettertype opgemaakt of in de vorm van een haai op de pagina gezet.

Kortom: een aanrader dit boek, maar houd er rekening mee dat de thema’s best heftig zijn en vragen kunnen oproepen bij kinderen. Lees het boek dus vooral zelf voordat je het boek aan je kind(eren) geeft. Koop het boek hier. Veel leesplezier!

Voorleesboeken, Zelf lezen

Herfst en winter met Kikker & Pad – Arnold Lobel

Maaike de Vries

Kikker en Pad, wie kent ze niet? Nou, een heleboel jongeren en kinderen van nu, en dat is jammer! Arnold Lobel (Verenigde Staten, 1933-1987) schreef zijn eerste verhalen over Kikker en zijn vriend Pad in de jaren ‘60. In 1970 verschenen ze in het Nederlands. Lobel schreef veel verhalen voor beginnende lezers en illustreerde zijn verhalen zelf. Schrijven vond hij moeilijker dan tekenen. Alle verhalen van Kikker en Pad behoren tot de klassieke kinderboeken, maar de dierenverhalen zijn nooit zo bekend geworden als Winnie de Poeh of De wind in de wilgen. De verklaring die vaak wordt gegeven is dat de verhalen zo bescheiden zijn.

Dat zie je ook als je deze nieuwe uitgave met een selectie van verhalen uit Bij Uil thuis en Alle verhalen van Kikker en Pad: rustige kleuren, grote letters en de illustraties hebben een zacht uitstraling en veel ronde vormen. Het boek straalt liefheid en warmte uit. Als je begint te lezen ga je direct houden van Kikker, Pad en Uil: ze zijn zo lief en ontroerend, ze hebben het beste met elkaar en de wereld voor. Kikker en Pad zijn beste vrienden. Kikker is optimistisch en vrolijk, Pad wat humeuriger. Maar ze zijn er altijd voor elkaar, onvoorwaardelijk. Onderstaand citaat is treffend voor hun band:

“De slee maakte een sprong over een berg sneeuw.

‘Zonder jou, Kikker, zou ik de slee niet kunnen sturen,’ zei Pad.

‘Je hebt gelijk, de winter is fijn.’”

Uil woont alleen en heeft het goed met zichzelf: hij huilt tranenthee en laat de winter zijn huis binnen. Hij heeft niemand nodig om gelukkig te zijn.

De verhalen spelen zich allemaal af in de herfst of de winter. Er ligt een dik pak sneeuw en er wordt gesleed. Ik las een aantal ervan voor aan mijn kinderen toen ze 3 of 4 jaar waren. Het is dus alweer even geleden, maar de toon kwam me gelijk weer bekend voor. Die vertrouwdheid zal kinderen ook aanspreken. Verhalen die je keer op keer kunt (voor)lezen en die nooit vervelen.

Ben jij ook nieuwsgierig geworden naar Kikker & Pad? Haal dan deze mooie nieuwe uitgave bij de lokale boekhandel of bibliotheek!

Zelf lezen

De meestervervalser – Annemarie Jongbloed

Maaike de Vries
Bron schilderij achtergrond: Cool als een dure klapstoel – Herman Brood

Ik las een tijdje geleden het boek De schoen van tien miljoen: een verzameling verhalen over armoede in Nederland, uitgegeven door Rose Stories. Het nieuwste boek van Annemarie Jongbloed, bekend van haar vorige boek Sleutels, past qua thematiek heel goed bij deze verhalenbundel. Ik ben er blij mee dat er over dit onderwerp steeds meer geschreven wordt en dat het geen taboe meer is om over armoede en geldproblemen te praten met kinderen. Het hoort gewoon bij het dagelijks leven van heel veel kinderen in Nederland.

In De meestervervalser leven we mee met hoofdpersoon Bilal, die het op zijn zachtst gezegd niet breed heeft thuis. Zijn moeder bleef alleen achter met haar zoon en kleine baby nadat hun vader naar het buitenland vertrok. Toen ze er alleen voor stond, lukte het niet meer om haar kappersopleiding af te maken en verdient ze te weinig met haar baantje. Een scenario dat veel mensen treft. Van de ene op de andere dag kun je niet meer je boodschappen betalen. Zijn gewone dingen zoals een ontbijt of nieuwe schoenen niet meer vanzelfsprekend.

Bilal moet erg vaak op zijn kleine zusje passen, omdat zijn moeder in het café moet werken. Haar baas en huisbaas, door Bilal Gekke Gerrit genoemd, is onbetrouwbaar. Hij lijkt veel macht te hebben, Bilals moeder is ook een beetje bang voor hem.

Plotseling krijgt Gekke Gerrit interesse in Bilal, want hij kan iets wat niet veel mensen kunnen: heel goed schilderijen namaken. Gerrit slijmt en chanteert Bilal net zo lang totdat hij in de val zit. Bilal moet schilderijen gaan vervalsen waar Gerrit geld mee kan verdienen. Gelukkig krijgt Bilal een heel fijne vriendin, Sterre, die hem probeert te helpen om uit de penarie te komen. Maar of dat lukt?

De frustratie en machteloosheid die je voelt als je in armoede moet leven, wordt op een heel mooie manier omschreven door Annemarie Jongbloed. Je kunt je helemaal inleven in Bilal en zijn situatie. Op het hoogtepunt lijkt het of er geen uitweg meer is: als je alles kunt verliezen, wat is dan de juiste beslissing? Morele dilemma’s komen op een mooie manier aan de orde en daarom leent het boek zich ook voor interessante gesprekken met je kind(eren).

Ik heb met veel plezier dit boek gelezen. Het bevat zware thema’s, maar is ook grappig en avontuurlijk. Je leeft mee met de hoofdpersoon. En je leert iets over kunst! Een fijn boek voor 10+, verschenen bij uitgeverij Ploegsma.

Zelf lezen

De zoon van de berentemmer – Xavier-Laurent Petit

Maaike de Vries

Op de laatste dag van 2022 las ik nog een heel bijzonder boek: een verhaal over kansenongelijkheid, familie en hoop. Een vleugje Matilda en The queen’s gambit, maar bovenal het verhaal van een gewone jongen die geaccepteerd wil worden maar ook zijn familie nooit in de steek zal laten.

Ciprian is de hoofdpersoon in dit verhaal, dat direct met veel actie en tragiek begint. Overal waar hij en zijn familie komen, worden ze uitgekotst. Mensen van hun soort moeten ze niet. Ze zwerven van plaats naar plaats: Ciprian weet niet eens waar hij en zijn zus geboren zijn.

Hun leven is hard en onzeker, totdat ze door mensenhandelaars naar Frankrijk gehaald worden. Hun beer, waar ze mee optraden, moet in hun land achterblijven. Ze hopen op een mooie toekomst, maar ze komen terecht in de hel, de banlieues van Parijs, waar ze hun schulden moeten afbetalen door te stelen.

Totdat Ciprian het schaken ontdekt. Door een schitterende speling van het lot gloort er echt hoop aan de horizon. Ciprian is een wonderkind.

Een hartverwarmend maar ook eerlijk verhaal, dat de problemen in de wereld pijnlijk bloot legt. Niet iedereen krijgt dezelfde kansen in het leven. Alleen als je de juiste contacten hebt of een bijzonder talent, krijg je de kans om uit je benarde situatie te komen. Hard, maar waar.

Aanrader! Vanaf 11 jaar ongeveer en ver daarboven. Verschenen bij Ploegsma uitgeverij.