Categorie: Prentenboeken

Prentenboeken

Kijk dan toch! Elvis Peeters & Sebastiaan van Doninck

Maaike de Vries

Vorig jaar besprak ik het bijzondere prentenboek dat Elvis Peeters samen met Yule Hermans maakte over rouwen. Een prentenboek waarin tekst en beeld één zijn en elkaar versterken. Voor Kijk dan toch! werkte Elvis Peeters samen met Sebastiaan van Doninck, geen onbekende in illustratoren-land. Het verhaal dat Peeters schreef is deze keer minder zwaar, maar er is wel weer een prachtige samenwerking tussen tekst en beeld.

Wat eerst opvalt is het formaat: nét nog een maatje groter dan de meeste prentenboeken, die altijd al opvallen omdat ze zo groot zijn. Ik vind dat tof: grote boeken trekken de aandacht, je kunt er lekker bij gaan liggen en alles extra goed bekijken. En kijken, daar gaat dit verhaal over.

‘Er gaat hier iets gebeuren’, zegt de slak.

‘Ik ben benieuwd’, mompelt de pad.

Twee personages die elkaars tegengestelden zijn: de klassieke constructie voor een fabel. En dat is het ook: want het verhaal bevat een wijze les, namelijk dat als je goed oplet, er veel meer moois om je heen gebeurt dan je denkt. Schoonheid zit in de kleinste dingen. In dit geval in een paarse bloem van een distel, een rode bes die een merel laat vallen. Pad vindt het allemaal niet zo bijzonder. Hij wacht tot ‘het’ gaat gebeuren. En als dat dan gebeurt (en ik verklap lekker niet wat dat is), dan vindt pad het tegenvallen. Was dat het nou?

Slak schuifelt tevreden verder. Hij is in zijn nopjes met zichzelf. Pad heeft iets gemist. Moet hij zelf weten.

Kinderen hebben van nature veel meer opmerkingsvermogen dan volwassenen. Ze kunnen gebiologeerd naar ‘onbelangrijke’ dingen kijken zoals een colonne miertjes of een dansend blaadje in de wind. Als ze ouder worden verliezen ze die gave. Waarom eigenlijk?

Om over na te denken, maar vooral een fijn boek om lekker vaak voor te lezen aan je peuter of kleuter, 3 jaar en ouder. Koop het boek hier of haal hem bij de lokale boekhandel!

Prentenboeken

Heel Keverburg kookt – Bibi Dumon Tak & Geertje Aalders

Maaike de Vries

Niet Heel Holland bakt maar Heel Keverburg kookt! De jaarlijkse kookwedstrijd van Keverburg is een spannend evenement. Nou ja, spannend… wie de winnaar wordt, staat eigenlijk al vast. Niet gek voor insecten die hun reputatie van zoetekauwen hoog moeten houden: de vlinders, de bijen en de wespen. Maar wie nummer 4 wordt, dat is elk jaar anders. De mestkevers doen dit jaar niet mee, ze winnen toch nooit. Want niemand houdt van poep, behalve zij natuurlijk. De oudste en meest wijze mestkever vindt dat ze wel mee moeten doen en daarom melden ze zich op het laatste moment toch nog aan. Hun inzending is spectaculair, alle insecten zijn onder de indruk. Veroveren zij dan nu de vierde plaats?

Het verhaal dat Bibi Dumon Tak schreef over insecten die meedoen aan een kookwedstrijd is al spectaculair te noemen. Maar de knipkunst van Geertje Aalders maakt het echt tot een waanzinnig prentenboek! De voorkant maakt dat je al gaat kwijlen: zoveel kleur, zoveel details. En je wordt niet teleurgesteld. Op elke pagina is zo ontzettend veel te zien. Ik zat met mijn oog dicht op elk insect, bloem of grassprietje om te bekijken hoe Geertje Aalders dat toch doet. De glasachtige vleugels van een libel, de gedetailleerde poten van de mestkever en de schitterende passiebloem: alles is met zoveel zorg geknipt en gesneden. Je raakt zelfs een beetje afgeleid van het verhaal door al die mooie details. Maar toch is het een fantastisch geheel, heerlijk om voor te lezen en keer op keer te bekijken.

Leuk om met kinderen hun eigen insect te maken en het favoriete gerecht van het insect bedenken natuurlijk! Een mooie combi-les bevo en natuuronderwijs.

Verschenen bij Gottmer uitgevers. Koop het boek hier!

Prentenboeken

Prins zoekt prins – Tiny Fisscher & Coen Hamelink

Maaike de Vries

Valentijnsdag komt er weer aan… en of je het nou een commerciële dag vindt of niet, het is een mooi moment om stil te staan bij de liefde. Misschien verlang je naar iemand, maar kun je hem/haar niet krijgen. Misschien ben je net verliefd en loop je elke dag op wolkjes. Misschien ben je al jarenlang gelukkig getrouwd en wil je voor altijd bij elkaar blijven. Of misschien geloof je niet in de liefde… tot je het opeens toch tegenkomt.

Prins Thijn, de hoofdpersoon in het nieuwste prentenboek van Tiny Fisscher met illustraties van Coen Hamelink, is in eerste instantie helemaal niet op zoek naar liefde. Hij is het prins-zijn beu en wil een vervanger, zodat hij af en toe eens uit kan rusten. Maar die vervanger blijkt een bijzondere man. Thijn valt als een blok voor hem. Als lezer heb je dat in de gaten, maar Thijn begrijpt niks van zijn gevoelens. Hij heeft het warm, zijn buik kriebelt en hij is verlegen als hij de vervangende prins, V, ziet.

Tiny Fisscher beschrijft weer in fantastisch mooie zinnen (ja, ik ben nou eenmaal erg fan van haar werk) de worsteling van prins Thijn. De dromerige illustraties doen de rest. Het is sprookjesachtig, maar ook heel grappig. En dat Thijn en V twee jongens zijn die verliefd worden is heel gewoon, maar tegelijkertijd weten we dat het nog steeds niet zo gewoon is dat we diversiteit in kinderboeken tegenkomen. Daarom is het nog fijner dat dit boek er is. Laten we de liefde vieren!

Dit prentenboek ligt nu in de winkel! Verschenen bij Uitgeverij Volt.

Prentenboeken

Juf, wat voor haar heb je? – Kamalia Talhaoui & Natascha Stenvert

Maaike de Vries

“Wanneer we het Nederlandse (jeugd)literaire veld beschouwen, dan valt op dat er weinig verscheidenheid is op het vlak van etnisch-culturele diversiteit. Het merendeel van de Nederlandse jeugdboeken stelt de beleving en ervaring van witte personages centraal, terwijl het perspectief van personages van kleur vaak afwezig is of onderbelicht blijft. De boeken tonen, met andere woorden, slechts een stukje van de werkelijkheid. Dat heeft belangrijke implicaties voor de ontwikkeling van jonge lezers, die voor hun zelf- en wereldbeeld mede afhankelijk zijn van boeken.”

Bron: Jeugdliteratuur door de lens van etnisch-culturele diversiteit. Stichting Lezen, 2020

Al een aantal jaar maak ik me op de pabo hard voor aandacht voor diversiteit en representativiteit in kinderboeken. Ik vind het enorm belangrijk dat pabo-studenten lezen, en dan vooral ook bewust zijn van wát ze lezen en wat ze meenemen naar hun stageklassen.

Als ik praat met studenten over dit onderwerp, komen ze zelf ook vaak met voorbeelden. Ze herkenden zich vroeger niet in kinderboeken, omdat er geen enkel boek was waarin de hoofdpersoon twee moeders had, zoals zij. Of waarin de hoofdpersoon geadopteerd was (en dus het enige kind van kleur in de klas), zoals hij. Of waarin de hoofdpersoon een hoofddoek draagt.

Hoofddoekjes zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij en dus ook niet uit het onderwijs. Moslima’s werken niet alleen op islamitische scholen. En dus is het voorstelbaar dat een kind de juf met hoofddoek vraagt: “Juf, wat voor haar heb je?” Een heerlijk nieuwsgierige en mooie vraag, die tevens de titel is van het mooie prentenboek dat Kamalia Talhaoui en Natascha Stenvert samen maakten.

In dit prentenboek maken we kennis met juf Selma, die de nieuwe juf is van een kleutergroep. Het valt de kinderen direct op dat Selma een hoofddoek draagt. In de huishoek zet Suus en Sophie ook een doek op hun hoofd. In de kring stellen ze die ene vraag die hen zo nieuwsgierig maakt: “Juf… wat voor kleur haar heb je?”

De kinderen fantaseren erop los: goud, met strikjes? Bruin, als chocola? Het haar van de juf is paginagroot getekend en de kinderen figureren erin. Elke keer zegt de juf: nee, zo ziet mijn haar er niet uit. Daan vraagt of juf misschien geen haar heeft, net als hij. De volgende dag belooft juf dat ze haar haar aan de klas laat zien, nadat de ouders zijn vertrokken. Er volgt geen uitleg waarom juf haar haar niet wil laten zien. Maar dat is een mooi onderwerp om over door te praten in de klas. Weten kinderen waarom sommige moslimvrouwen een hoofddoek dragen? Zouden ze het zelf ook willen? Mogen ze kiezen? Op deze manier kun je levensbeschouwing & godsdienst ook verwerken in deze les.

Een waardevol prentenboek dat ik zeker ga laten zien aan mijn pabo-studenten. Verschenen bij uitgeverij Leopold.

Prentenboeken

Ergens in de sneeuw – Linde Faas

Maaike de Vries

Van dit nieuwe prentenboek van Linde Faas krijg je een grote glimlach op je gezicht. Het woord kerst wordt nergens in het boek genoemd, maar de associatie wordt al snel gemaakt.

Ook al kijk je misschien niet uit naar de kerstperiode, vanwege allerlei redenen kan kerst immers ook heel beladen zijn, met dit boek krijg je zin in lichtjes, een versierde boom en samen zijn met de mensen waar je van houdt.

Sofie voelt zich heel alleen. Haar vader werkt heel hard en heeft geen oog voor haar. Sofie gaat naar buiten, de sneeuw in, op zoek naar een ‘beetje magie’.

En dat vindt ze, in de vorm van een grote eland die haar meeneemt de natuur in. Tussen de dieren in de sneeuw ontdekt ze een eenzame boom die erom vraagt om versierd te worden. En als ze dat samen met de dieren gedaan heeft, wacht haar een verrassing…

Dit heerlijk grote formaat prentenboek (net iets hoger dan het standaard formaat) is een feest om te bekijken en om (voor) te lezen. Linde Faas kan met ogenschijnlijk gemak met dromerige lijnen en stipjes, streepjes en lijnen op precies de goede plek een wereld creëren die enerzijds realistisch oogt en anderzijds ruimte laat voor eigen invulling.

Haar tekening van een bevroren meer is meesterlijk. Ongelooflijk hoe ze de kleur van ijs, de luchtbellen en de krassen van schaatsen heeft kunnen vangen.

En dan de finalepagina met het noorderlicht, dat Linde Faas – ze woont in Noorwegen – vast zelf ook regelmatig ziet.

Dit schitterende boek ligt nu in de winkel! Haal het in huis voor je kinderen of jezelf, om uit te kijken naar de kersttijd of juist om hem te overleven. Verschenen bij uitgeverij Lemniscaat.

Prentenboeken

Vogel is dood – Tiny Fisscher & Herma Starreveld

Maaike de Vries

Lachen om de dood, mag dat? Als je dit boek leest, kun je je lachen niet inhouden. Tiny Fisscher schrijft in een droogkomische stijl over de dood van vriend vogel. De illustraties zijn enorm grappig omdat iedere vogel in het verhaal weer een eigen karakter heeft. Herma Starreveld werkte met de collagetechniek en dat resulteert in kleurrijke vogels die bestaan uit krantensnippers en andere stukjes gekleurd papier. Ze hebben allemaal een andere gezichtsuitdrukking en houding.

“Weet je zeker dat hij niet slaapt?

Vogel, wakker worden!

Hij slaapt niet!

Op je rug + poten omhoog = dood.

Echt?”

“Vogel is dood.

Wat? Gisteren leefde hij nog!

Zo zie je maar weer, het kan zomaar ineens over zijn.”

Zo verfrissend, dit boek in mijn verzameling van boeken waarin rouw en verdriet het thema is. Het is niet bedoeld als grappig boek, maar door de dialogen krijg je toch een glimlach op je gezicht. Het is namelijk heel herkenbaar. Eerst weten de vogels niet of hij wel echt dood is. Dan bediscussiëren ze met elkaar hoe ze afscheid moeten nemen. Een vogel vond de dode vogel eigenlijk helemaal niet zo aardig. Mag je dat zeggen? En andere vogel wil een liedje zingen bij zijn graf. Kan dat wel? Op een speelse manier wordt stil gestaan bij alle gebeurtenissen en rituelen rondom een afscheid. Kinderen zullen de vragen herkennen. En het is toch echt fijn dat de vogels zo grappig en ook zo onhandig zijn. Want als er iemand dood gaat, word je soms ook een beetje onhandig. Je wilt huilen maar het lukt niet. Je komt je neefjes en nichtjes tegen op de begrafenis en vindt dat eigenlijk heel gezellig. Je durft niet in de kist te kijken. Allemaal onderwerpen die nuttig zijn om te bespreken met je kind(eten).

Kortom, wat een heerlijk boek. Verschenen bij uitgeverij Gottmer.

Informatief, Prentenboeken

Tijd om naar het zuiden te gaan – Clare Helen Welsh & Jenny Løvlie

Maaike de Vries

Soms zie je opeens grote groepen vogels overvliegen. Ze zijn begonnen aan een lange reis, naar het zuiden. Maar waar gaan ze precies heen? En waarom? Om jonge kinderen het begrip ‘migratie’ uit te leggen in verhaalvorm kun je dit prachtige prentenboek gebruiken dat onlangs is verschenen bij Lemniscaat, waarin een zestal uitzonderlijke dieren in beeld worden gebracht.

Ze zijn uitzonderlijk omdat ze enorme afstanden afleggen: de noordse stern op nummer 1. Zij vliegen in ongeveer drie maanden tijd van de Noordpool naar de zuidpool. Maar ook rendieren kunnen er wat van: zij leggen tijdens hun trek wel bijna 950 km af.

De vertaling van dit boek is goed gelukt, de zinnen staan vol met bijvoeglijke naamwoorden, soms allitererend en met veel zintuiglijke beschrijvingen:

“Een troep ganzen vloog voorbij, als vliegtuigen scherend op de woeste winterwind.”

“Maar het volgende moment verdween hij met zijn druppelig gevlekte schild het water in, op zoek naar kwallen in warme waterstromingen.”

Leuk om daar bij stil te staan en kinderen ook mooie zinnen te laten schrijven nadat je het boek hebt voorgelezen.

En natuurlijk kun je mooie lessen over vogels, migratie en de seizoenen houden, ook in midden- en bovenbouw is dit boek nog heel goed te gebruiken.

De cover van het boek is ook indrukwekkend: de glinsterende zilveren details glimmen je tegemoet. Een potentieel nieuw lievelingsboek, om keer op keer te lezen!

Prentenboeken

Voor altijd dichtbij – Elvis Peeters, illustraties Yule Hermans

Maaike de Vries

Hoe ziet het verlies van iemand van wie je hield eruit? Kun je dat tekenen, in beelden vangen? Elvis Peeters en Yule Hermans kunnen het. Ze maakten samen een schitterend prentenboek over het rouwproces na de dood van een vrouw, een moeder.

Ze kozen voor een prachtig beeld dat tot de verbeelding spreekt: alles in de omgeving van hen die rouwen wordt van glas. Yule, haar broer en haar vader. Eerst was mama ook van glas, maar langzaam wordt zij onzichtbaar. Dan verandert alles in huis ook glas. De meubels, de knuffels. Zelfs het hele huis. Het is koud, glad, dik: je kunt er niet doorheen. Mensen komen het huis niet binnen, ze ontwijken het, het is zo moeilijk om bij mensen te zijn die zo’n groot verdriet bij zich dragen.

Op een gegeven moment gaat Yule in huis voorwerpen verzamelen die haar aan mama doen denken. Ze komen in kleine stolpjes van glas in de vorm van een huis. De voorwerpen maken haar blij, de herinneringen blijven. Langzaam worden de dingen om haar heen zachter en kleuriger. De knuffels van haar vader voelen warm.

Als een meisje zegt: jij hebt sterretjes op je snoet, zegt Yule: “die heb ik van mijn mama.”Het huis is niet langer van glas.

Boeken waarin rouw en verdriet een rol spelen hebben altijd mijn speciale aandacht. Verhalen en gedichten kunnen troostend zijn, herkenbaarheid bieden of inzicht geven in de rouw van een ander. Prentenboeken geven daar nog een dimensie aan: de illustraties drukken soms nog beter uit hoe iets voelt, daar zijn geen woorden voor nodig. In Voor altijd dichtbij komen al deze ingrediënten samen. Het fijne grote formaat, de dromerige tekeningen en de poëtische tekst vormen een prachtig geheel. Een fijn boek om erbij te pakken als een kind een ouder verliest. Maar ook als er geen aanleiding voor is. Want praten over de dood hoort erbij, ook in de klas. Zodat een kind, als het hem of haar gebeurt, weet dat je erover mag praten en troost kunt vinden.

Lees hier een kort interview met de makers.

Verschenen bij uitgeverij Lannoo.

Prentenboeken

Project Barnabus – The Fan Brothers

Maaike de Vries

Door Boekwijzer ken ik The Fan Brothers: ze maken schitterende prentenboeken waarvan Oceaan en hemel op mij het meeste indruk maakte. Zo’n ontroerend eerbetoon aan de dood en rouwverwerking.

Ook het nieuwste boek van The Fan Brothers werd door Boekwijzer getipt: Project Barnabus. En wat een boek is dit! Op de donkere voorkant zie je een klein olifantachtig wezentje onder een stolp. Je hebt nog geen idee wat je te wachten staat. Dan bekijk je de kleurige schutbladen met documentmappen en nog meer vreemde wezentjes. En dan begint het verhaal.

Barnabus is een mislukt knuffelvriendje. In een winkel in de stad kun je vriendjes kopen die genetisch gemanipuleerd zijn. Maar Barnabus is niet perfect gelukt: zijn ogen zijn te klein en hij is niet pluizig genoeg. Hij komt niet in de winkel, hij komt onder een glazen stolp met een stempel “mislukt” erop. Om hem heen staan nog meer mislukte vriendjes. Met iedereen is wel wat mis. Maar ze willen de wereld ook zien. Het leven onder de stolp is saai en uitzichtloos.

Zal het ze lukken om de wijde wereld in te trekken?

Dit boek schreeuwt om prachtige gesprekken in de klas over mislukte projecten. Wanneer is iets mislukt? Bestaat ‘perfect’ eigenlijk wel? Waarom mag je niet meedoen in de maatschappij als je niet helemaal goed gelukt bent?

Geweldig, fantastisch. Een geschenk dit boek. Om steeds weer opnieuw door te bladeren. Met weergaloze tekeningen, in sobere kleuren maar zo boeiend, je blijft kijken naar de details.

Aanrader, vanaf 5 jaar!

Prentenboeken

De dag dat Oorlog naar Rondo kwam – Andriy Lesiv & Romana Romanyshyn

Maaike de Vries

“Wanhopig keken de vrienden toe hoe Oorlog hun kwetsbare wereld vernielde. De bewoners van Rondo verlieten een voor een de stad. Anderen verstopten zich in de hoop dat Oorlog vanzelf zou weggaan. De eens zo schitterende, drukke straten waren nu leeg en doods. Het werd hoe langer hoe donkerder.”

Een beklemmend en bijzonder mooi vormgegeven prentenboek. Om met aandacht en goed voorbereid keer op keer met je kind(eren) (vanaf ongeveer 5 jaar) te lezen. Het gaat immers over oorlog: helaas worden de kinderen in Nederland daar ook mee geconfronteerd. Of het nu de huidige oorlog in Oekraïne is, de Tweede Wereldoorlog of oorlog die woedt op andere plaatsen in de wereld. Ze horen er vast over, op school, thuis of op het jeugdjournaal. Het maakt ze bang, ze hebben vragen of maken zich zorgen. Een boek kan het gesprek openen, rust geven en zelfs hoop bieden.

Dit boek is gemaakt door twee Oekraïense kinderboekenmakers. Dat maakt indruk. Het lijkt over de huidige oorlog te gaan. Maar het is geen nieuw boek, het werd al geschreven toen Rusland De Krim annexeerde (2014). Veel Oekraïners hebben altijd geweten dat het niet voorbij was na De Krim, zijn altijd bang geweest dat Rusland weer binnen zou vallen.

Hoe het voelt om je vertrouwde plek te verliezen, oog in oog te staan met Oorlog, die geen hart heeft en die je dus ook niet kunt raken, dat ervaar je als je dit boek leest. Drie wonderlijke figuurtjes: een lichtgevend mannetje, een hondje en een vogel in de vorm van een papieren vliegtuigje vertegenwoordigen de mensen in de stad die moeten vluchten en die alles kwijt raken.

Toch houden de drie vrienden hoop. Danko het lichtmannetje schijnt zijn licht op de bloemen die toch weer gaan bloeien en zingen. De zingende bloemen zingen eenstemmig op het grote plein met alle inwoners van Rondo. Samen bedenken ze slimme machines en “iedereen deed wat hij het beste kon”.

Oorlog wordt overwonnen, maar Rondo zal nooit meer hetzelfde zijn. Er bloeien andere bloemen – rode klaprozen – en de drie vrienden hebben bijzondere ‘littekens’ op hun lichaam. De boodschap die de makers hebben met het verhaal is dus dat oorlog uiteindelijk overwonnen wordt als we samen blijven werken, niet bang zijn en hoop houden, maar dat niet alles weer helemaal hetzelfde wordt. Oorlog verandert de wereld. De Engelse titel is dan ook: The war that changed Rondo.

Als je dit boek koopt – wat ik enorm kan aanraden – schenkt Uitgeverij Lannoo voor elk verkocht boek € 2 aan Giro 555, voor de slachtoffers van de Russische invasie van Oekraïne, met een gegarandeerd bedrag van € 10.000. Ik hoop van harte dat veel ouders, leerkrachten en opvoeders dit boek onder de aandacht brengen bij kinderen. Het is best confronterend en ook een verdrietig verhaal, maar met een hoopvol einde. We weten niet wat wij moeten doen om de oorlog te stoppen. Maar blijven praten met elkaar en begrip hebben voor de ander is het begin van het opvoeden van een nieuwe generatie. Mooi dat dit boek er is.

Meer weten over de makers van het boek? Klik hier. Koop het boek bij je lokale boekhandel of op de website van Lannoo uitgevers