Vertaald door Imme Dros (luxe editie, Leopold)
Mary Lennox is een buitengewoon onaangenaam personage, verwend tot op het bot en totaal ongeïnteresseerd in de wereld om haar heen. Niet verwonderlijk als je ouders niet naar je omkijken en het de gewoonte is als rijk meisje om haar personeel bevelen te geven. We volgen Mary van haar oude woonplaats in India naar haar nieuwe voogd in Yorkshire; omdat haar ouders geen tijd meer hebben om voor haar te zorgen gaat ze wonen op een prachtig landgoed in een enorm huis. Maar ervan genieten kan ze er niet. Ze is een schriel, bleek kind zonder vlees op de botten en niets lijkt indruk op haar te maken.
Tot zover Mary. Er verschijnt namelijk nog een onaangenaam personage ten tonele, Colin – de zoon van de voogd – die verborgen moet blijven. Colin is ernstig ziek en ligt dag en nacht in bed. Mary ontdekt op een dag toch dat hij bestaat en vanaf dat moment veranderen de levens van beide kinderen. De geheime tuin speelt daar een grote rol in. De natuur wordt bezongen dat het een lieve lust is; uitgebreide beschrijvingen van de natuur, de vogels, de insecten en de manier waarop de tuin ontwaakt in het voorjaar vullen vele pagina’s.
De voogd van Mary heeft een groot verdriet in zijn leven meegemaakt en ‘verwerkt’ dit door zijn zoon te verstoppen en te negeren. Het is intens verdrietig, maar blijkbaar voor begin 1900 geen heel vreemde beslissing. In het nawoord lezen we dat Burnett in dit verhaal – dat oorspronkelijk voor volwassenen bedoeld was – met dit boek kritiek levert op de manier waarop artsen omgingen met ernstig zieke kinderen. Het was de gewoonte om kinderen veel bedrust voor te schrijven, terwijl buitenlucht wonderen kan doen voor je gezondheid. Ook levert Burnett kritiek op de standenmaatschappij, de gouvernantes en de kamermeisjes die alles moeten doen wat hun meester(es) hen vraagt. Gelukkig zijn hier de afgelopen eeuw dingen ten goede in veranderd.
De leeservaring was fantastisch, omdat het verhaal zo slim en gelaagd geconstrueerd is en goed in elkaar zit. De onaangename personages hebben een belangrijke functie in het verhaal en hun transformatie speelt een belangrijke rol in de boodschap die Burnett wil overbrengen. Ze noemt het ‘magie’: het geloven in het goede, het optimisme, de positieve gedachten die zorgen dat je je goed gaat voelen. En in de natuur zijn helpt daarbij. Het zorgen voor een tuin en je bewust zijn van de seizoenen, het bodemleven, vogels die nestelen; kortom je realiseren dat je als mens niet alleen bent op deze wereld en dat je voor je omgeving moet zorgen.
Ik ben zeker niet de eerste die deze klassieker eindelijk las maar zeker ook niet de laatste: Leopold bracht onlangs een prachtige luxe editie uit van het boek met goud op snee, een luxe cover met gouden letters en geïllustreerde pagina’s door Linde Faas. Ondanks dat het meer dan 110 jaar oud is, is het totaal niet verouderd of uit de tijd. Een tijdloos verhaal. De aanbeveling van Tonke Dragt is niet voor niks:
‘Verrukkelijk boek – mijn lievelingsboek. De geheime tuin heeft alles: het is geheimzinnig, spannend en betoverend mooi! Een boek dat ieder kind gelezen moet hebben.’
Wijsmettaal 