Aan het onderwerp Nederland in de Tweede Wereldoorlog wordt gelukkig genoeg aandacht besteed in het basisonderwijs. Onze kinderen krijgen nog steeds via de schoolboeken en via verhalen mee hoe het moet zijn geweest in de oorlog. Over Nederlands-Indië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog is veel minder bekend, en al helemaal niet door de ogen van kinderen.
Martine Letterie, de koningin van historische kinderboeken, schreef weer een prachtig deel in de serie die begon met Kinderen met een ster: boeken waarin kinderen in de oorlog de hoofdrol spelen en waarin we de oorlog vanuit hun gezichtspunt beleven.
Lotti woont in Nederlands-Indië met haar vader – die uit Indonesië komt – en haar Nederlandse moeder. We leren in het verhaal dat Nederlanders in Nederlands-Indië een aparte positie hebben: ze hebben bedienden en kindermeisjes en gaan vooral met andere Nederlanders om.
Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt in Nederland, is Nederlands-Indië ook direct betrokken: wat Duitsland is voor Nederland, is Japan voor Indonesië. Lotti (ze zit dan in klas 1, groep 3) moet vluchten, maar wordt al snel in een vluchtelingenkamp geplaatst. Het leven is er hard en Lotti is bang. Haar vader wordt direct bij hen vandaan gehaald. Gelukkig heeft ze haar moeder nog en de verhalen die haar kindermeisje (baboe) haar vertelde.
Deze verhalen staan steeds op aparte pagina’s, prachtig geïllustreerd door Rick de Haas, de ‘vaste’ illustrator van Martine Letterie. Ik vind zijn tekeningen zo mooi, sfeervol en ook lieflijk, dat is fijn als tegenhanger van de toch ook zware toon in het verhaal: het leven voor Lotti en haar moeder is onzeker en angstig. Maar door de verhalen en de tekeningen voelt het boek toch ‘licht’ aan. Het komt gelukkig ook goed aan het eind van het boek. Belangrijk voor jonge kinderen.
Op de website van kinderboeken.nl is te lezen dat Martine Letterie voor Waarom de maan verdwijnt zich heeft gebaseerd op verhalen van mensen die de oorlog hebben meegemaakt, onder andere Tonke Dragt en Hella Haasse. Dat is te merken: het zijn vaak heel gedetailleerde beschrijvingen, bijvoorbeeld van het ‘boterblik’ waarmee Lotti water haalde en het ophangen van lakens in een kamer propvol matrassen om toch een soort ‘kamertje’ voor je gezin te creëren.
Ik vond het een prachtig en ontroerend boek. Vooral de afwisseling met de verhalen vond ik fijn. De maan speelt in veel verhalen een rol. Het verhaal over waarom de maan steeds weer verschijnt en verdwijnt vond ik het mooist. Een waardevol boek. Gebruik het in de klas, laat de kinderen het zelf lezen en lees voor!
Wijsmettaal 