In 1999, ik was toen 20 jaar, verscheen NO LOGO van Naomi Klein. Hoewel ik het boek nooit echt heb gelezen, was ik me wel degelijk bewust van de impact van het boek. Wij als jongeren praatten erover: de macht van multinationals en antiglobalisme. Haar naam ben ik nooit vergeten: blijkbaar heeft het indruk gemaakt, iemand die durft op te staan tegen de grote bedrijven en er tegenin wil gaan. Helaas zijn sindsdien de rijken alleen maar rijker geworden en zijn er alleen maar meer ‘grote merken’ bijgekomen die extreem veel macht hebben.
Onlangs verscheen bij Lemniscaat Hoe je ALLES kunt veranderen, de onmisbare gids voor de jonge klimaatactivist. Een hoopgevende titel, maar tegelijkertijd alarmerend: er MOET dus blijkbaar iets veranderen. Jongeren zijn de sleutel tot de oplossing van het probleem. Zij kunnen de toekomst naar hun hand zetten, als ze in actie komen. Wat we kunnen doen, dat lees je in dit boek.
Rebecca Stefoff hielp Naomi Klein om haar boodschap op een begrijpelijke manier (voor jongeren vanaf 15 jaar ongeveer) over te brengen. Het boek bestaat uit drie delen: waar we staan, hoe we hier zijn beland en wat er nu gaat gebeuren. Van de eerste hoofdstukken werd ik verdrietig. Het is het verhaal dat ook door David Attenborough (de documentaire A Life On Our Planet) verteld werd, door Al Gore (An inconvenient truth) en vele anderen. Het gaat niet goed met onze (wilde) natuur. Mensen zijn “de natuur gaan beschouwen als een voorwerp of een machine, iets wat ze konden en moesten beheersen.” Dit wordt extractivisme genoemd. We zien bijna dagelijks de beelden van smeltende ijskappen, dood koraal en het op grote schaal kappen van bomen. Maar waarom is dit nu zo slecht? Dat wordt zeer helder uitgelegd. Het is best ingewikkeld, maar ook prettig om nu te weten hoe het echt zit.
Over de hele wereld zijn jongeren opgestaan voor het klimaat. De bekendste in Europa is Greta Thunberg. Een klein meisje dat zich vastbeet in de materie en letterlijk doodziek werd van de machthebbers die weigeren om jongeren een toekomst te geven. Naomi Klein sprak met al deze jongeren en putte er hoop uit. Als jongeren maar de kennis hebben en zich verenigen, dan kan er echt veel veranderen. Bijvoorbeeld in ons gedrag: onze manier van reizen, wat we kopen, wat we eten en ons energieverbruik. Er zijn steeds meer alternatieven.
Een eye-opener vond ik het hoofdstuk over orkaan Katrina. Tijdens natuurrampen worden de minder bevoorrechten het eerst en het zwaarst getroffen. Hun woongebied werd weggevaagd omdat de overheid weigerde te investeren in goede dijken. Hun sociale en economische achterstand werd alleen maar groter. In de klimaatdiscussie gaat het dus ook weer over de kloof tussen rijk en arm. Dat wat de rijke mensen veroorzaken, treft de arme mensen het meest.
Laat dat laatste op je inwerken en realiseer je dat wij in het rijke westen bevoorrecht zijn én echt iets kunnen doen! In het hoofdstuk ‘toekomst veranderen’ komen verschillende oplossingen voorbij: van enorme (onrealistische?) projecten van Elon Musk (een nieuw leven beginnen op Mars), zonnepanelen en andere duurzame energie en vooral: lokaal mensen de handen ineen laten slaan en hen zelf de macht geven. Daar heb je een overheid met visie voor nodig, geen kortzichtige machthebbers die mensen in kwetsbare gebieden als minder waardevol beschouwen.
“Er worden stereotypen ontwikkeld die de hardwerkende mensen in die gebieden afschilderen als hoe dan ook minderwaardig. Vervolgens worden die stereotypen het excuus om die gemeenschappen niet tegen schade te beschermen.”
Meer hoef ik denk ik niet te zeggen. Ook in Nederland worstelen we met serieuze vraagstukken: in Groningen de aardbevingen, in laaggelegen gebieden het risico op overstromingen, in grote steden het lage waterpeil en kans op verzakking van huizen met alle sociale en economische gevolgen van dien.
Kortom: een bijzonder boek. Geef het aan je kinderen (vanaf 15 jaar), lees het zelf, leer ervan en zet kleine stapjes. Ik vond het de moeite waard om het te lezen. Sommige hoofdstukken waren wel erg gedetailleerd en heb ik globaal gelezen, andere stukken las ik steeds opnieuw omdat het er zo goed staat uitgelegd. Een waardevol boek.
Wil je nu al iets doen? Doe mee aan de klimaatmars op 14 maart. Meer info op https://klimaatmars2021.nl/organisaties/klimaat-online/ Jij kunt met je stem op 17 maart het verschil maken. Verdiep je in de politieke partijen en wat zij voor jouw toekomst en die van ‘jouw kinderen’ doen.
Wijsmettaal 