Van uitgeverij Leopold ontving ik een recensie-exemplaar van Wij blijven bij elkaar, het nieuwste boek van Martine Letterie. Zij is een aantal weken geleden (begin maart 2020) nog bij ons op de pabo (NHL Stenden Groningen) geweest om te vertellen over het boek Groeten van Leo en dat heeft veel indruk op mij en de studenten gemaakt. Daarom was ik erg nieuwsgierig naar dit nieuwe boek van Martine Letterie, waarin ze de geschiedenis van de familie Birnbaum ‘van binnenuit’ beschrijft.
Van binnenuit betekent dat Letterie de verhalen van de zes kinderen, die allemaal nog leven en wonen in Israël, heeft opgeschreven nadat ze hen allemaal heeft bezocht (de oudste dochter is inmiddels 90 jaar). Dat maakt dit boek indrukwekkend. De familie Birnbaum is een opvallende Joodse familie: ze ontfermden zich in alle kampen waarin ze hebben gezeten (o.a. Westerbork en Bergen-Belsen) over de weeskinderen en ze slaagden er tot na de bevrijding in ‘bij elkaar te blijven’.
Dit is de kracht van het boek: de drang en wil van de familie om bij elkaar te blijven, elkaar vast te houden en nooit de hoop te verliezen dat ze ooit samen in het beloofde land zullen komen. Ondanks dat er vreselijke dingen gebeuren die we van de vele boeken die verschenen over de Tweede Wereldoorlog maar al te goed kennen, spreekt er hoop en vertrouwen uit het boek. Ik vind dat erg knap gedaan van Letterie, die in haar nawoord zegt nooit eerder over de kampen te hebben geschreven in haar kinderboeken omdat het zo vreselijk was.
Het was vreselijk, vooral in Bergen-Belsen, waar de lijken naast de barakken werden opgestapeld waar de kinderen sliepen. De honger, de ziektes, de angst en de onzekerheid: Letterie brengt het zo onder woorden dat je het gelooft, maar er niet teveel van schrikt. Voor kinderen vanaf ongeveer 11 jaar is het goed te volgen en zelfs spannend, ook al weet je al dat het (gelukkig) goed (voor de familie Birnbaum althans) afloopt.
Een aantal passages wil ik nog even noemen: opvallend was namelijk dat Anne Frank in Bergen-Belsen ook even voorbij kwam. En de scène waarin Sonni (de oudste dochter) voor het eerst menstrueerde bij aankomst in het concentratiekamp was hartverscheurend.
Ik ben erg onder de indruk van dit boek. Ik vind het knap hoe Letterie er keer op keer in slaagt de Tweede Wereldoorlog vanuit andere perspectieven te beschrijven voor kinderen. Dat doet ze vanuit betrokkenheid en veel respect: net zoals in het boek over Leo (Groeten van Leo), Eddy (Eenzaam in de oorlog), Fien (Bommen op ons huis), Fietje (Verboden te vliegen) en zo kan ik nog wel even doorgaan. De boeken van Letterie zijn ‘verplichte kost’ voor iedere ouder, leerkracht en pabostudent die kinderen meer willen vertellen over de Tweede Wereldoorlog, die nooit vergeten mag worden.
https://www.kinderboeken.nl/boek/wij-blijven-bij-elkaar/
Wijsmettaal 