Van dit boek over de vrienden en vriendinnen van Anne Frank werd ik even stil. Ik kon soms ook niet zo goed verder lezen, omdat het juist nu zo dichtbij komt: oorlog gaat over echte mensen. Mensen die nu ook weer in angst leven in Oekraïne, die niet weten wat hen te wachten staat. Lezen over de Tweede Wereldoorlog roept toch op dat je gaat vergelijken en dat beneemt je de adem.
Iedereen kent Anne Frank, ze is het icoon van de Tweede Wereldoorlog. Maar wie stonden er om haar heen? Wie waren haar vrienden en vriendinnen, hoe is hun leven verlopen en kunnen ze het nog navertellen? Janny van der Molen heeft veel research gedaan om deze vragen te beantwoorden. En ze vond twaalf vrienden en vriendinnen, waarvan ze hun leven reconstrueerde; soms met hulp van de persoon zelf, maar meestal met behulp van andere overlevenden, archieven en onder andere de Anne Frank-stichting.
Ze maakte er interessante, prettig lezende verhalen van; altijd is het uitgangspunt de relatie die hij of zij had met Anne Frank. Daarna gaat het niet meer over Anne, maar over hun eigen leven. Er zijn overeenkomsten tussen de levens van de vrienden en vriendinnen van Anne Frank. Ze waren Joods, kwamen uit Duitsland, hadden ook een rijke fantasie en wilden dingen beleven. Daarom kon Anne Frank het goed met hen vinden. Soms verwaterde het contact na de basisschool, soms leerden ze elkaar juist op de middelbare school of bij de overgang naar het Joods lyceum kennen (waar ze van de Duitsers verplicht heen moesten).
Veel overeenkomst ook in de verhalen wat betreft de gebeurtenissen: keer op keer lees je weer hoe de oorlog langzaam op stoom komt: hoe er eerst nog weinig aan de hand leek, maar gaandeweg mogen joden steeds minder. De sfeer op straat wordt grimmiger. Het luchtalarm gaat af. Mensen worden bang, willen vluchten. Anne Frank en haar familie verdwijnen naar ‘Zwitserland’. Wij weten wel beter: ze zijn ondergedoken.
Hoe het de vrienden en vriendinnen is vergaan wordt in het verhaal niet vermeld. Pas achterin lees je kort over de weg die ze zijn gegaan: sommigen ook naar concentratiekampen, sommigen zagen kans om te vluchten.
Ik las deze week Het achterhuis nogmaals, deze keer in de vorm van de mooie graphic novel door Ari Folman en David Polonsky (aanrader!) Het blijft een ongelooflijk intrigerend gegeven: de uitzonderlijke talenten van Anne Frank maakten dat ze een bijzondere erfenis achterliet in de vorm van haar dagboekbrieven en andere schrijfsels.
Maar Anne Frank is maar één meisje; om haar heen waren nog duizenden jonge mensen die allemaal de oorlog niet overleefd hebben. Die allemaal een verhaal hebben. Dit schitterende boek zorgt dat we hen niet vergeten, laat ons beseffen hoe belangrijk vriendschap is, ook in tijden van oorlog. Het is geen vrolijk boek, maar wel belangrijk om juist in deze tijd een menselijk gezicht te geven aan de oorlog. Hoe het is om in angst te leven.
Complimenten voor de prachtige vormgeving: de tekeningen van Martijn van der Linden passen prachtig bij de verhalen, ze zijn verstild en bescheiden. De foto’s achterin zijn ook zo bijzonder. Echt een boek om te koesteren, te kopen voor je kinderen (vanaf 10/11 jaar) of te gebruiken in de klas.
Wijs met taal 