Vergeten kinderen, wat zijn dat eigenlijk? Dat was wat ik me afvroeg toen ik begon te lezen in dit onlangs bij Ploegsma verschenen boek van de Finse schrijfster Anja Portin, dat al in 2020 verscheen in Finland en nu is vertaald naar het Nederlands.
Toen ik kennismaakte met hoofdpersoon Alfred begon me iets te dagen: het zijn kinderen die aan hun lot zijn overgelaten, met ouders die alleen met zichzelf bezig zijn en die vaak verborgen blijven voor hun omgeving. Want vergeten kinderen zijn vaak ook stille kinderen; ze willen niet opvallen en schamen zich voor hun eenzaamheid en gebrek aan warmte en liefde thuis.
Ken jij zo’n kind? Bijvoorbeeld bij jou in de klas of in de buurt? Denk je dan eens in wat er zou gebeuren als de fantasie van dat kind op hol slaat omdat hij of zij alles mag wensen wat hij/zij maar wil. Dan krijg je een avontuur zoals in dit boek: Radio Popov en de vergeten kinderen. Een fantasierijk verhaal met onverwachte wendingen.
Op een dag ligt Alfred midden in de nacht achter de voordeur. In zijn eigen bed kan hij de slaap niet vatten, hij voelt zich verschrikkelijk alleen omdat zijn vader al tijden niet is thuis gekomen, er geen eten meer in huis is én omdat hij geen idee heeft wanneer zijn vader wel weer thuis komt. Omdat het een kinderverhaal is, wordt het luchtig opgeschreven. Maar als volwassen lezer ontgaat je de hartverscheurende tragiek van deze scène niet. Het gebeurt, ook in Nederland, ook bij jou in de straat, in jouw dorp of straat. Het blijft verborgen, om allerlei redenen. Maar er zijn (te) veel kinderen die vergeten worden. Die het niet fijn thuis hebben.
Daarover gaat dit boek. Ik vind het waardevol dat dit eens aan de orde komt in een kinderboek en ik vind dat de schrijfster een mooie manier heeft gevonden om dit moeilijke thema uit te werken en in een vorm te gieten die hoopvol is en tegelijk kinderen laat zien wat de realiteit is.
Over het leven van Alfred vóórdat het boek begint, komen we echter maar weinig te weten. Hij wordt direct aan het begin van het boek ‘gered’ door de lieve Amanda, een vrouw met bijzondere oren (senzoren) die de zuchten van vergeten kinderen kan detecteren en ze aandacht kan geven door – in een krant verstopt – wat te eten door hun brievenbus te gooien. Zo ontmoette Alfred haar ook. Hij mocht met haar mee in huis en ze raken op elkaar gesteld. Eindelijk heeft Alfred een veilig thuis.
Alfred is een erg wijs jongetje. Hij is nieuwsgierig naar Aleksandr Popov, een Russisch natuurkundige die de tante van Amanda’s oma kende, die de radio heeft uitgevonden. Op de rommelzolder van Amanda’s huis vindt Alfred een doos met een oude radio en een zender. Ze besluiten om radio-uitzendingen te maken voor alle vergeten kinderen waar Amanda contact mee heeft. De uitzendingen worden een groot succes. De kinderen worden eindelijk gezien.
De meester van Alfred, meester Sterrenberg, blijkt ook senzoren te hebben. Handig, als meester: ik zou willen dat alle leerkrachten over zulke voelsprieten beschikken om te kunnen detecteren met welke kinderen het thuis niet goed gaat. Mooi dat op deze manier de rol van school ook wordt belicht.
Dan komt de vader van Alfred opeens ook om de hoek kijken. Hij komt thuis van een van zijn reizen en mist zijn zoon. Nou ja, missen: hij stelt vast dat hij er niet is. In plaats van dat Amanda hem terugbrengt naar huis, mag Alfred bij haar blijven. Alfred ontdekt ook nog iets verontrustends over zijn vader, waardoor hij helemaal nooit meer iets met hem te maken wil hebben.
Wie zijn vader precies is en wat Alfreds levensverhaal is, blijft lange tijd ongewis. Waar zit hij op school, heeft hij vriendjes, hoe was hij als klein kind, wat is er met zijn moeder gebeurd? Het duurt erg lang voordat je op die laatste vraag antwoord krijgt, om precies te zijn in de laatste bladzijden van het boek. Dan vallen ook echt de puzzelstukjes in elkaar en kan je met een zucht het boek dichtslaan: oh, zó zat het dus.
Ik denk dat er kinderen zijn die misschien iets herkennen in het verhaal, bij zichzelf of bij een ander. Het verhaal doet een beroep op je fantasie en hoop op een goede toekomst. Ik ben niet heel enthousiast over de schrijfstijl en ik mis een beetje humor en spanning, maar vind het wel een bijzonder kinderboek.
Meer weten? Kijk op kinderboeken.nl. In Nederland bestaat Stichting Het vergeten kind: onlangs kwamen ze in het nieuws in verband met de petitie ‘stop gesloten jeugdzorg’. Kijk hier voor meer info over de stichting.
Wijsmettaal 