Wieditniet leest is gek - Naomi Smits
“Lezen is mijn leven. Hoe overdreven dat ook mag klinken. Maar die kracht van een boek, wat een boek met je doet en mijn liefde voor lezen, dat wil ik graag overbrengen op mijn leerlingen. Het liefst zou ik als een lieve rattenvanger van Hamelen een toverfluit willen bespelen, en mijn leerlingen en alle leerkrachten willen meelokken naar een grot en daar verplicht aan het lezen zetten.”
Het is alsof ik mezelf hoor praten! Alles wat Naomi Smits (die we kennen van Juf Naomi klapt uit de school) verkondigt in haar nieuwe boek is zeer herkenbaar. ‘We’re on the same page’. Alleen schrijf ik het niet op in een boek, maar tussen de regels van mijn blogs door (had je vast al in de gaten?) Als je lezen nog niet ontdekt hebt, is er nog een wereld om in te duiken. Naomi begint haar boek dan ook met een ode aan al haar lievelingsboeken. Ze hebben haar gevormd tot de lezer – nee, de mens die ze nu is.
Haar belangrijkste boodschap is overduidelijk: leerkrachten móeten lezen. Als je juf of meester wil worden en niks met lezen hebt, móet daar verandering in komen. Lezen en kinderboeken horen erbij. Je slaat toch ook rekenen niet over ‘omdat je daar niks mee hebt’?
Naomi’s schrijfstijl is hartstochtelijk en aanstekelijk. Ze spreekt je rechtstreeks aan als lezer. Het begint al met de glitterjurk op de cover: het is blijkbaar heel cool om een ‘lezende leerkracht’ te zijn. Maar hoe word je dat, als je het nog niet bent?
In hoofdstuk 4 trekt Naomi Smits fel van leer over de lerarenopleidingen. Ik werk zelf al meer dan 5 jaar bij een pabo. Naomi Smits pleit met ferme taal voor meer tijd voor jeugdliteratuur en minder voor ‘het ontwerpen van leuke lessen’. We hebben hier op de pabo van NHL Stenden al veel stappen (zie hier) gezet. Er is een echte leescultuur ontstaan. Mijn collega’s lezen ook, we hebben een biebcommissie, er worden schrijvers uitgenodigd, we doen mee aan Nederland leest… Maar er kan niet aandacht genoeg zijn voor het onderwerp.
Ik herken wat Naomi zegt over pabo-studenten. Ze zijn allemaal heel verschillend bij binnenkomst. De één veert enthousiast op bij het horen van de opdracht: ‘30 kinderboeken per jaar lezen’. De ander kruipt bijna weg onder de tafel en verzucht ‘waarom heb ik in vredesnaam deze opleiding gekozen???’ De weken die volgen na het college met het goede/slechte nieuws zijn gevuld met opdrachten, kennismaking, voor het eerst lesgeven aan je stageklas… Je was het alweer bijna vergeten, maar je moet toch echt gaan beginnen, er moeten 30 (!) boeken gelezen worden. Maar waar begin je???
Deze taak hebben mijn taalcollega’s en ik op de pabo. Ik zie het als mijn belangrijkste taak. Studenten aan het lezen krijgen. Soms krijg ik weleens te horen: ‘als ik jou tegenkom in de gang denk ik direct: “oh ja, een boek lezen”.’ Haha, er zijn ergere dingen die mensen kunnen denken als ze je tegenkomen.
Het leukste vind ik als een student door mij een boek ontdekt heeft, het met plezier zelf gelezen heeft én het meeneemt naar stage om er over te vertellen of er een les mee te geven (en dat een kind in de klas dat boek dan óók weer gaat lezen!). Daar doe ik het voor.
Terug naar Naomi’s boek. Er staan zoveel bruikbare, concrete tips in. Sommige kan je misschien zelf bedenken, omdat ze zo ogenschijnlijk simpel zijn, zoals: ‘laat kinderen zelf kiezen wat ze willen lezen.’ Helaas, zo simpel is het niet, kinderen krijgen nog vaak te horen: “dat boek is te nog te moeilijk voor jou” of “je AVI-niveau is te laag voor dit boek”. Het verwoest je leesenthousiasme en maakt serieus meer kapot dan je denkt. Andersom krijg ik ook nog vaak te horen: “waarom lees jij kinderboeken, die zijn toch veel te makkelijk?” Gelukkig trek ik me er niks van aan, maar wat zit onze wereld toch bomvol (voor)oordelen. Schrijvers maken een boek en willen dat het gelezen wordt. Als het jou aanspreekt, ga je het lezen. Past het toch niet bij je? Dan kies je een andere. Zo simpel is het.
Als je dit boek leest, krijg je het gevoel dat je munitie in handen hebt om het probleem de wereld uit te helpen: lezen vergroot de woordenschat, vergroot je kennis van de wereld, maakt je empatischer. Zien lezen doet lezen. Jij als leerkracht geeft het goede voorbeeld. Je kunt je lokaal zo inrichten dat er een leescultuur ontstaat. Je zet vrij lezen op het rooster. Je leest elke dag voor. Je stopt met verplichte boekverslagen. Je laat kinderen met elkaar praten over wat ze lezen en wat ze ervan vinden. Je gebruikt boeken in elke les.
Als je nog niet zoveel kennis hebt van wat er allemaal te koop (of te leen in de bieb!) is in de wereld van het kinderboek, dan kun je uit de boek putten. Er staan veel lijstjes in, met klassiekers en spiksplinternieuwe titels zoals Mot en de metaalvissers. Je krijgt direct zin om te beginnen!
Lees, lees, lees! Maar eerst: dit boek! Verschenen bij uitgeverij Pica.
Wijsmettaal 