Een lui letterland

Ik sprak tijdens mijn vakantie een pabo-studente, ik zal niet noemen op welke pabo ze zit. Ik vroeg haar enthousiast welk kinderboek ze voor het laatst gelezen had en verwachtte met een andere enthousiasteling lekker over boeken te kunnen kletsen… Niets was minder waar…

Ze vertelde me dat ze in haar 3e jaar zit en nog nooit een kinderboek had gelezen. En dat ook niet van plan was. Gek misschien, maar ik kreeg een knoop in mijn maag en wist even niet wat ik moest zeggen.

Zou ik een quote uit het boek dat ik net op mijn strandbedje uit had gelezen – Een lui letterland – erin gooien, om dit meisje op andere gedachten te brengen? Zou ik boos worden, haar de les lezen, haar gebieden te stoppen met de opleiding omdat ze ongeschikt is voor het vak?

Nee, ik deed het niet. Ik vroeg haar vooral wat ze dan wel deed. En waaróm ze lezen niet belangrijk vindt. Haar antwoord was dat ze heus wel voorlas en dat ook leuk vond, want de kinderen vinden dat zo gezellig. Nee, dan had ze dat boek zelf niet gelezen. Tijdens het stillezen pakte ze ook een boek om het goede voorbeeld te geven. Maar daarin lezen deed ze ‘net alsof’ en ze pakte steeds een andere. Ze vond het leuk om kinderen boeken aan te raden in de bibliotheek (maar gaf toe dat ze alleen naar de voorkant keek, want ze heeft dus geen idee waar de boeken over gaan). Ze keek wel eens een film gebaseerd op een boek en las af en toe een uittreksel, maar ze liet vooral blijken dat ze eigenlijk totaal niet begreep waar ik die ophef over lezen nou vandaan komt.

Het zet me aan het denken. We moeten met onze pabo-studenten in gesprek. Deze ene student staat echt niet op zichzelf, er zijn er veel meer zoals zij. Wat is er gebeurd? Welke eisen stellen pabo’s (niet?). Anne Steenhoff maakt in haar boek Een lui letterland gehakt van de pabo:

“De pabo is de meest infantiele, bekrompen schijtopleiding die ik ooit in mijn leven heb gedaan of zal doen. (Kleine disclaimer: dit kan natuurlijk per pabo verschillen. Als iemand een zeer goed meewerkende, flexibele pabo weet, let me know!)”

Wat gebeurt er op pabo’s? Zijn er echt opleidingen waar studenten niet hoeven te lezen? Ik kan het niet geloven. Ik werkte zelf jaren bij de pabo van NHL Stenden en op al onze locaties staan lezen en leesbevordering hoog in het vaandel. Ga daar maar eens kijken, Anne!

Maar goed, terug naar deze student op mijn vakantie. Wat me opviel in haar verhaal was haar onverschillige houding tegenover lezen. Alsof de inhoud van de boeken er totaal niet toe doet. Die kun je ook wel uit films halen. Het moet vooral leuk en gezellig zijn. Ik werd er verdrietig van: een hele wereld van prachtige, complexe, diverse, rijke verhalen zou haar waarschijnlijk nooit bereiken en dus ook haar leerlingen niet. Een “bomvol stadion vol oud-leerlingen” (in de woorden van Anne Steenhoff) zal deze student hebben als ze dit werk een aantal jaren volhoudt, en al die leerlingen krijgen niet de boeken aangereikt die ze nodig hebben, die bij ze passen of die hun wereld groter maken: het is bedroevend.

Een lui letterland is een moedig en krachtig boek waarin Anne Steenhoff – die leerkracht werd omdat ze op deze vraag die een leerling aan haar stelde het antwoord gaf: ‘omdat ik jullie belangrijk vind’ – een inspirerend voorbeeld stelt. Dit boek zou iedere pabo-student moeten lezen (maar ja… iets met ironie 😅).

Ik zou graag met onze (aanstaande) leerkrachten in gesprek gaan hoe we het tij kunnen keren. Heel hard roepen dat de pabo’s slecht zijn, dat de studenten ongeschikt zijn en het curriculum bagger gaat niet helpen. Luisteren naar elkaar wel.

Door mijn Instagram-bubbel krijg ik vaak de indruk dat de hele wereld nu wel doordrongen is van het grote belang van lezen en leesbevordering in de samenleving en waarom het een grote ramp is dat onze kinderen (en veel volwassenen) zo slecht presteren op het gebied van leesvaardigheid. Welke impact dat in de toekomst gaat hebben. Maar niet alle pabo-studenten zitten in deze bubbel. Er is nog zoveel werk te doen. Ik ga broeden op iets wat ik wil en kan doen. Wordt vervolgd!

Nog wat quotes uit het boek:

“Veel leerkrachten beginnen al te zuchten dat ze buiten de lestijd ook nog moeten investeren in de leesvaardigheid. Mijn antwoord daarop is: jammer dan. Leerkracht zijn is net zo’n verantwoordelijke baan als hersenchirurg, je kunt niet op goed geluk wat aanmodderen.”

“Als je snapt hoe onverantwoord het is om een tienjarige elke dag te laten bepalen wat er ‘s avonds wordt gegeten, dan snap je ook hoe onverantwoord het is om een tienjarige de volledige verantwoordelijkheid over haar of zijn leesontwikkeling te geven.”

“Als je een klas wilt waarin leerlingen de mogelijkheid krijgen zelf een kritische geest te ontwikkelen, laat je dan niet leiden door maatschappelijke tendensen.”

“Wie de kritische denkers uit de samenleving wil slaan begint met het verbieden van elke vorm van literatuur die buiten de gewenste ideologie zou kunnen leiden.”